Finix
Daha mükemmel bir Troy
- Katılım
- 4 Haziran 2008
- Mesajlar
- 11,527
- Reaksiyon puanı
- 2,285
- Puanları
- 113
Bu yazıda dağıtımlar dört çeşit kritere göre ele alınır; kullandığı paket yöneticisi, sürüm yayınlama şekli, init ve öntanımlı masaüstü ortamı. Yazıyı gereksiz yere masaüstü resimleri ve logolar ile donatmayacağım, seçtiğim dağıtımlar ise önemli kabul edilen ve şahsen kullandığım dağıtımlardır.
1. Masaüstü Ortamı nedir?
Masaüstü ortamı sizin bizzat etkileşime geçtiğini, size hitap eden arayüzdür. Mac OS'ta veyahut Windows'ta olduğu gibi Linux'ta masaüstü ortamı size zimmetli değildir, istediğiniz gibi üzerinde değişiklik yapabilirsiniz veyahut onu kökten farklı bir masaüstü ortamı ile değiştirebilirsiniz.
1.1 Gnome
Bizzat GNU tasarısı içerisinde KDE'ye alternatif olarak geliştirilen, pek çok çatallamaya sahip oldukça eski bir desktoptur. Gnome 3 sürümüne kadar en popüler desktop. Şu an Gnome Shell ve Gnome Classic olarak iki farklı masaüstü ortamı sunar ve bu ikisinin arasında en popüleri Gnome Shell'dir.
http://www.gnome.org.tr/yeniwp/wp-content/uploads/GNOME-3.22-Ekran-Görüntüsü.png
Artıları: Şık, kullanışlı ve farklı bir desktop
Eksileri: Donanımın bir numaralı düşmanı, özelleştirme konusunda pek iyi sayılmaz, alışması zor bir kullanım.
1.1.1 Cinnamon
Gnome projesinin üçüncü sürümünün bir çatallaması olan desktop. Linux Mint ekibi tarafından geliştirilir, kolay bir kullanım ve biraz daha donanım dostu olmayı vaat eder.
https://www.linuxmint.com/pictures/screenshots/sonya/cinnamon.png
Artıları: İşlevsel, alışıldık masaüstü ortamı
Eksileri: Görsel olarak pek ahım şahım sayılmaz
1.1.2 Mate
Gnome projesinin 2. sürümünü bizzat devamıdır. Gnome 3'ün amaçlarının ötesine çıktığı düşüncesiyle ortaya çıkmıştır.
https://help.gnome.org/misc/release-notes/2.32/figures/gnome-2-32.png.en_GB
Artıları: Müthiş özelleştirme imkanları, kullanışlı
Eksileri: Biraz cilalamak gerekiyor tabii
1.2 Xfce
Genellikle Linux üzerinde oyun oynayanların gerçekten de hafif yapısı nedeniyle tercih ettiği, Linux'un en eski masaüstü dağıtımlarından birisidir. Birincil önceliği hızlı, hafif ve işlevsel olmaktır. Unix felsefesine en yakın desktop olarak da kabul edilir.
https://fthmb.tqn.com/FlzCWxYwYgMAW...dowmanagertweaks-56a5aaa55f9b58b7d0dde496.png
Artıları: Hafif
Eksileri: Taş devrinden kalmış görsellik
1.3 LXDE ve LXQt
Xfce'den dahi daha hafif bir masaüstü ortamı oluşturmaya yönelik bir projedir. Birincil önceliği donanım olarak zayıf ve düşük sistemler isteyen bilgisayarlarda kullanılabilecek bir masaüstü oluşturmaktır. LXDE, arayüz olarak Gnome ve Xfce tabanlı projelerde kullanılan widget toolkit olan GTK'yi kullanırken LXQt KDE tabanlı projelerde kullanılan Qt'yi kullanır.
LXDE: https://ucarecdn.com/4a0c5fdc-3723-4895-b468-472164929a07/
LXQt: http://lxqt.org/images/screenshots/ambiance.png
Artıları: Hafifliği, işlevselliği ve eski bilgisayarlara uyumlu olması
Eksileri: Xfce'ye rahmet okutacak görsellik
1.4 KDE
Şu ana kadar süren masaüstü projelerinin içerisinde en eskisidir. Finli bir hovardanın kız arkadaşına kolay kullanabileceği bir desktop yazmasıyla ilk kez ortaya çıkmıştır. İsmi, o sıralar oldukça popüler olan ve halen daha kurabileceğiniz CDE ortamına bir atıftır. Bünyesinde sadece bir masaüstü ortamını barındırmaz, ismi K ile başlayan pek çok uygulama projesi bu isim altında sürdürülür.
https://iwf1.com/wordpress/wp-content/uploads/2014/07/Kde-beautiful-desktop.jpg
Artıları: İşlevselliği tartışılmazdır, bünyesinde bulundurduğu uygulamalar gerçekten kalitelidir, özelleştirme seçenekleri tatmin edicidir
Eksileri: Donanım konusunda Gnome kadar rezildir, widget toolkit olarak kullandığı Qt lisans olarak tartışmalıdır
1.4.1 Trinity
KDE'nin zamanında popüler bir sürümü olan KDE 3.5 projesinin gönüllü ekipler ve KDE tarafından sürdürülmesidir.
http://1.bp.blogspot.com/-ZBe5TUABXf0/VegzvFWIdnI/AAAAAAAAGSU/5V1KkFMf-oM/s1600/trinity-6.jpg
Artıları: Müthiş özelleştirme seçenekleri, hafif yapı ve işlevselliği
Eksileri: Biraz eski yüzlü olduğu söylenebilir
2. İnit nedir?
İnit, en basit tabirle sistemin açılışını yönlendiren ve o an işleyen süreçleri değerlendiren bir sistem parçasıdır. İnit anlayışı bugün popüler olarak iki sekilde sürmektedir.
2.1 Systemd
Basit olarak anlatmak gerekirse boot esnasında bütün süreçleri paralel olarak çalıştıran ve Windows'taki svchost.exe tarzında süreçleri ele alan bir projedir. Bugün dağıtımlar genellikle olarak systemd kullanmaktadır.
Artıları: Açılış ve kapanış sürecini SystemV'ye kıyasla %50 kısaltması, servislerin kontrolünü tek komuta indirgeyerek kontrolü basitleştirmesi
Eksileri: Bütün sisteme öyle ya da böyle müdahale etmesi, sistemin kontrolünü tamamen kullanıcıya vermemesi, Unix anlayışına uzak bir yapıya sahip olması
Detaylı bir eleştirisi için:
İngilizce: Structural and semantic deficiencies in the systemd architecture for real-world service management, a technical treatise
Türkçe: systemd nedir? Genel Yapısı Nasıldır? - siberoloji.com
2.2 SystemV
Aslında tam adı SysVinit'tir. Klasik ve ilkel init anlayışına sahiptir.
Artısı: Sistemle değil sadece kendisine düşen işle ilgilenir, kontrolü kısıtlamaz, Unix anlayışına uygundur.
Eskisi: Bağımlılık kontrolü zayıftır, Systemd'ye kıyasla hantalcadır.
3. Sürüm Yayınlanma Şekli
3.1. Rolling
Dağıtım sürekli güncellenir ve yazılım güncellemeleri ile güncel tutulur, yeni bir sürüm çıkarmaz. Böylece bir sistemi yeniden kurmak zorunda kalmazsınız.
3.2. Semi-Rolling
Dağıtım sürümler çıkarır, lakin önceki sürümün kullanıcıları kolaylıkla bir üst sürüme güncelleme yapabilir.
3.3. Fixed
Dağıtım sürüm çıkartır ve yeni sürüme geçmek için için tekrar kurulum yapmanız gereklidir. Lakin güncelleme desteği de bazı dağıtımlara göre verilebilir.
4. Dağıtımlar
Bunun için buradasınız. Bu bahsettiğim detaylar dağıtımlar arasında son kullanıcıyı yakından ilgilendiren detaylar olduğu için buraya yazmaya gerek duydum. Çoğunlukla yeni kullanıcılar dağıtımların arasındaki farkı tam olarak kavrayamadığı için onları tamamen birbirinden bağımsız işletim sistemleri gibi kabul ederler, sonra birbirinden farkı olmayan dağıtımlarla vakit kaybederler. Örneğin Linux Mint'i Cinnamon masaüstünden ibaret tutup Elemantary OS'un aslında yapı olarak birebir aynısı olduğunu fark etmemek yeni kullanıcılar için olağan bir durum. Hatta ki ikisi de Gnome masaüstünü kullanıyor diye Fedora'ya Kali Linux çakması dendiğini gördüm.
Debian tabanlı dağıtımlar:
4.1. Debian
Özgür yazılıma fazlasıyla önem gösteren, bugün kullandığımız pek çok Linux dağıtımının ana tabanıdır. En eski 2. Linux dağıtımıdır.
Paket yöneticisi: Apt-get/.deb
Sürüm yayınlanma şekli: Stable (Fixed), Testing (Semi-Rolling), Unstable (Rolling) şeklinde üç sürüm sunar.
Öntanımlı masaüstü: Pek çok masaüstü ortamına destek verir.
İnit: systemd
Orjin: Global
Artıları: Fazlasıyla stabil yapısı, teknik üstünlüğü, kaliteli bir dağıtım olması
Eksileri: Stabil olan sürümünde çok eski uygulamalar vardır, yeni kullanıcılar için gerçekten de zordur, İngilizce forum ahalisinin sağlam bir sopaya ihtiyacı var.
4.1.1 Devuan
Debian'ın systemd kullanmaya başlamasıyla karşı bir hareket olarak ortaya çıkan, Debian'ın eski basitliğini tekrar ön plana sürmek isteyen Debian tabanlı bir dağıtımdır.
Paket yöneticisi: Apt-get/.deb
Sürüm yayınlanma şekli: Fixed
Öntanımlı masaüstü: Xfce
İnit: SysV
Orjin: Global
Artıları: Basit ve sade bir yapıya sahip olması
Eksileri: Debian gibi çok fazla platforma destek vermez, KDE ve Cinnamon gibi popüler masaüstü dağıtımlarına destek vermez. Sadece Xfce, Mate ve Lxde masaüstlerine destek verir. Debian gibi son kullanıcı için uygun değildir.
4.1.2 Ubuntu
En bilinen Linux dağıtımıdır. Linux'un göreceli olarak zorluğunu basitleştirme amacıyla ortaya çıkmıştır. Cannonical tarafından desteklenir.
Paket yöneticisi: Apt-get/.deb
Sürüm yayınlanma şekli: Fixed
Öntanımlı masaüstü: Gnome, fakat KDE, Xfce gibi pek çok popüler masaüstüne destek verir. (Bkz: Kubuntu, Xubuntu)
İnit: Systemd
Orjin: Birleşik krallık, lakin Afrika'da ortaya çıkmıştır.
Artıları: Görsellik, son kullanıcıya uygunluk.
Eksileri: Richard Stallman tarafından Amazon.com ile anlaşması yüzünden spyware olmakla suçlanmıştı, Türkiye forumundaki dayaklık tipler, tabii bazı ukala çevreler Ubuntu kullanıyor olduğunuz için sizi küçümseyebilir.
4.1.2.1 Linux Mint
Ubuntu varyasyonudur. Genel olarak amacı son kullanıcıya daha da rahat ve serbest bir masaüstü sunmak ve Ubuntu'nun sorunlarını gidermektir.
Paket yöneticisi: Apt-get/.deb
Sürüm yayınlanma şekli: Fixed
Öntanımlı masaüstü: Cinnamon, fakat Mate ve KDE gibi pek çok masaüstüne desteği vardır.
İnit: Systemd
Orjin: İrlanda
Artıları: Kolay kullanım, son kullanıcıya uygunluk.
Eksileri: ISO kalıbı Ubuntu'ya kıyasla daha büyük.
4.1.2.2 KDE neon
Bizzat KDE ekibi tarafından geliştirilen, KDE ekibini tarafından doğrudan güncellemeleri yapılan ve günlük isoları yayınlayan bir dağıtımdır.
Paket yöneticisi: Apt-get/.deb
Sürüm yayınlanma şekli: Rolling
Öntanımlı masaüstü: KDE
Orjin: Birleşik Krallık
Artıları: Bizzat KDE ekibi tarafından desteklenmesi
Eksileri: Günlük kullanım için ne kadar güvenli olduğunun tartışmalı olması, KDE dışında bir masaüstü desteklememesi (Laf olsun diye yazıyoruz)
Rpm kullanan dağıtımlar:
4.2 Fedora
Red Hat tarafından desteklenen, Linux tarafından en hızlı güncelleme alan dağıtım olmasıyla ve yenilikçiliği ile ön plana çıkan bir dağıtım. Red Hat Desktop Edition'un devamıdır.
Paket yöneticisi: DNF/.rpm
Sürüm yayınlanma şekli: Fixed
Öntanımlı masaüstü: Pek çok masaüstü ortamına destek verir.
İnit: systemd
Orjin: Amerika Birleşik Devletleri
Artıları: Hızlı güncelleme alması, yeni şeyleri denemek isteyen insanlara hitap etmesi, problemlerin hızla çözülmesi
Eksileri: Henüz stabil olmamış programları hemen kullanması, kimi taraflarca Red Hat'ın deney tahtası olmakla suçlanması
4.3 OpenSuSE/SuSE
Novell tarafından desteklenen ve son kullanıcıya yönelik grafik araçlarıyla ön plana çıkan bir dağıtım.
Paket yöneticisi: Zypper/.rpm
Sürüm yayınlanma şekli: Leap (Fixed) ve Tumbleweed (Rolling) olarak iki sürümü vardır.
Öntanımlı masaüstü: KDE, fakat pek çok masaüstü ortamına destek verir.
İnit: systemd
Orjin: Almanya
Artıları: Grafik arayüzü, son kullanıcıya yönelik olması, Raspberry Pi desteği vermesi, Leap sürümlerinin oldukça kararlı olması
Eksileri: Rolling sürümlerindeki abuk subuk hatalar, genel olarak Bloatware (Gereksizce/Abartılı uygulamalar) muamelesi görmesi.
4.4 Mageia
İşten çıkarılan eski Mandriva geliştiricileri tarafından geliştirilmeye başlanan, Linux'un en köklü dağıtımlarından olan Mandrake'nin bugünkü halefi olan dağıtım.
Paket yöneticisi: Urpmi/.rpm
Sürüm yayınlanma şekli: Fixed
Öntanımlı masaüstü: KDE, fakat pek çok masaüstü ortamına destek verir
İnit: systemd
Orjin: Fransa
Artıları: Son kullanıcıya uygunluk, kararlılık, görsellik
Eksileri: Pek de bir eksisi olduğunu söyleyemeyiz.
4.5 PCLinuxOS
Farklı yapısıyla dikkat çeken bir Mandriva çatallamasıdır. Eskiden Mandriva'nın öntanımlı olarak destek vermediği donanımlara destek vermesiyle ön plana çıkmıştı.
Paket yöneticisi: Apt-get/.rpm
Sürüm yayınlanma şekli: Semi-Rolling
Öntanımlı masaüstü: KDE, fakat başka pek çok masaüstü ortamına destek verir.
İnit: SysV
Orjin: Amerika Birleşik Devletleri
Artıları: Kararlılığı, stabil yapısı, teknik olarak iyi olması, son kullanıcıya uygunluğu
Eksileri: Adının ve logosunun dandikliği dışında gayet bir eksisi yoktur.
Arch Linux ve tabanındaki dağıtımlar:
4.6 Arch Linux
Genel olarak sade ve basit bir dağıtım olmayı amaçlayan, fazlasıyla özelleştirilebilen yapısıyla ön plana çıkan bir dağıtımdır.
Paket yöneticisi: Pacman/.tar.xz
Sürüm yayınlanma şekli: Rolling
Öntanımlı masaüstü: Pek çok masaüstüne destek verir
İnit: systemd
Orjin: Kanada
Artıları: Hafif ve sade yapısı, özelleştirilebilinirliği
Eksileri: Son kullanıcıya uygun olmayan yapısı, göreceli kurulum zorluğu
4.6.1 Manjaro
Arch Linux'u son kullanıcıya uygun bir hale taşımayı amaçlayan bir dağıtımdır.
Paket yöneticisi: Pacman/.tar.xz
Sürüm yayınlanma şekli: Rolling
Öntanımlı masaüstü: Xfce, fakat pek çok masaüstüne destek verir.
İnit: OpenRC
Orjin: Avusturya, Fransa ve Almanya
Artıları: Hafif ve sade yapısı, son kullanıcıya uygunluğu
Eksileri: Arch Linux kadar özelleştirilemiyor oluşu
4.7 Chakra
KDE odaklı bir dağıtımdır. Eskiden Arch Linux'tan pek de bir farkı yokken bugün KDE'yi Arch tabanıyla vermeye çalışmaktadır. Arch'tan bağımsız olarak kendi depoları vardır.
Paket yöneticisi: Pacman/.tar.xz
Sürüm yayınlanma şekli: Semi-Rolling
Öntanımlı masaüstü: KDE
İnit: systemd
Orjin: Almanya
Artıları: KDE ile uyumluluğu, stabil yapısı ve görselliği
Eksileri: GTK paketlerini ayrı bir depoda topluyor oluşu, KDE dışında başka bir masaüstüne destek vermiyor oluşu
Diğer Dağıtımlar
4.8 Pisi Linux
Eski Pardus'u devam ettirmeyi amaçlayan, eski Pardus'un araçları üstünde devam ettirilen KDE odaklı bir projedir.
Paket yöneticisi: PiSi/.pisi
Sürüm yayınlanma şekli: Fixed
Öntanımlı masaüstü: KDE, Xfce, LXDE
İnit: Müdür
Orjin: Türkiye
Artıları: Stabil yapısı, KDE uyumluluğu, görselliği ve son kullanıcıya uygunluğu
Eksileri: Oldukça kısıtlı bir gönüllü ekibi tarafından geliştiriliyor oluşu, Cinnamon ve Mate gibi masaüstü ortamlarına destek vermiyor oluşu.
4.9 Gentoo
Kaynaktan derleyerek kurulan, tarih olarak köklü bir Linux dağıtımı. Genellikle Linux üzerinde olgunlaşmış kişilere hitap eder.
Paket yöneticisi: SRC
Sürüm yayınlanma şekli: Rolling
Öntanımlı masaüstü: Pek çok masaüstü ortamına destek verir.
İnit: OpenRC
Artıları: Basit ve stabil yapısı, bütün programları baştan derlemeye izin vermesi
Eksileri: Burada bahsettiğimiz bütün dağıtımlardan daha zor olması
1. Masaüstü Ortamı nedir?
Masaüstü ortamı sizin bizzat etkileşime geçtiğini, size hitap eden arayüzdür. Mac OS'ta veyahut Windows'ta olduğu gibi Linux'ta masaüstü ortamı size zimmetli değildir, istediğiniz gibi üzerinde değişiklik yapabilirsiniz veyahut onu kökten farklı bir masaüstü ortamı ile değiştirebilirsiniz.
1.1 Gnome
Bizzat GNU tasarısı içerisinde KDE'ye alternatif olarak geliştirilen, pek çok çatallamaya sahip oldukça eski bir desktoptur. Gnome 3 sürümüne kadar en popüler desktop. Şu an Gnome Shell ve Gnome Classic olarak iki farklı masaüstü ortamı sunar ve bu ikisinin arasında en popüleri Gnome Shell'dir.
http://www.gnome.org.tr/yeniwp/wp-content/uploads/GNOME-3.22-Ekran-Görüntüsü.png
Artıları: Şık, kullanışlı ve farklı bir desktop
Eksileri: Donanımın bir numaralı düşmanı, özelleştirme konusunda pek iyi sayılmaz, alışması zor bir kullanım.
1.1.1 Cinnamon
Gnome projesinin üçüncü sürümünün bir çatallaması olan desktop. Linux Mint ekibi tarafından geliştirilir, kolay bir kullanım ve biraz daha donanım dostu olmayı vaat eder.
https://www.linuxmint.com/pictures/screenshots/sonya/cinnamon.png
Artıları: İşlevsel, alışıldık masaüstü ortamı
Eksileri: Görsel olarak pek ahım şahım sayılmaz
1.1.2 Mate
Gnome projesinin 2. sürümünü bizzat devamıdır. Gnome 3'ün amaçlarının ötesine çıktığı düşüncesiyle ortaya çıkmıştır.
https://help.gnome.org/misc/release-notes/2.32/figures/gnome-2-32.png.en_GB
Artıları: Müthiş özelleştirme imkanları, kullanışlı
Eksileri: Biraz cilalamak gerekiyor tabii
1.2 Xfce
Genellikle Linux üzerinde oyun oynayanların gerçekten de hafif yapısı nedeniyle tercih ettiği, Linux'un en eski masaüstü dağıtımlarından birisidir. Birincil önceliği hızlı, hafif ve işlevsel olmaktır. Unix felsefesine en yakın desktop olarak da kabul edilir.
https://fthmb.tqn.com/FlzCWxYwYgMAW...dowmanagertweaks-56a5aaa55f9b58b7d0dde496.png
Artıları: Hafif
Eksileri: Taş devrinden kalmış görsellik
1.3 LXDE ve LXQt
Xfce'den dahi daha hafif bir masaüstü ortamı oluşturmaya yönelik bir projedir. Birincil önceliği donanım olarak zayıf ve düşük sistemler isteyen bilgisayarlarda kullanılabilecek bir masaüstü oluşturmaktır. LXDE, arayüz olarak Gnome ve Xfce tabanlı projelerde kullanılan widget toolkit olan GTK'yi kullanırken LXQt KDE tabanlı projelerde kullanılan Qt'yi kullanır.
LXDE: https://ucarecdn.com/4a0c5fdc-3723-4895-b468-472164929a07/
LXQt: http://lxqt.org/images/screenshots/ambiance.png
Artıları: Hafifliği, işlevselliği ve eski bilgisayarlara uyumlu olması
Eksileri: Xfce'ye rahmet okutacak görsellik
1.4 KDE
Şu ana kadar süren masaüstü projelerinin içerisinde en eskisidir. Finli bir hovardanın kız arkadaşına kolay kullanabileceği bir desktop yazmasıyla ilk kez ortaya çıkmıştır. İsmi, o sıralar oldukça popüler olan ve halen daha kurabileceğiniz CDE ortamına bir atıftır. Bünyesinde sadece bir masaüstü ortamını barındırmaz, ismi K ile başlayan pek çok uygulama projesi bu isim altında sürdürülür.
https://iwf1.com/wordpress/wp-content/uploads/2014/07/Kde-beautiful-desktop.jpg
Artıları: İşlevselliği tartışılmazdır, bünyesinde bulundurduğu uygulamalar gerçekten kalitelidir, özelleştirme seçenekleri tatmin edicidir
Eksileri: Donanım konusunda Gnome kadar rezildir, widget toolkit olarak kullandığı Qt lisans olarak tartışmalıdır
1.4.1 Trinity
KDE'nin zamanında popüler bir sürümü olan KDE 3.5 projesinin gönüllü ekipler ve KDE tarafından sürdürülmesidir.
http://1.bp.blogspot.com/-ZBe5TUABXf0/VegzvFWIdnI/AAAAAAAAGSU/5V1KkFMf-oM/s1600/trinity-6.jpg
Artıları: Müthiş özelleştirme seçenekleri, hafif yapı ve işlevselliği
Eksileri: Biraz eski yüzlü olduğu söylenebilir
2. İnit nedir?
İnit, en basit tabirle sistemin açılışını yönlendiren ve o an işleyen süreçleri değerlendiren bir sistem parçasıdır. İnit anlayışı bugün popüler olarak iki sekilde sürmektedir.
2.1 Systemd
Basit olarak anlatmak gerekirse boot esnasında bütün süreçleri paralel olarak çalıştıran ve Windows'taki svchost.exe tarzında süreçleri ele alan bir projedir. Bugün dağıtımlar genellikle olarak systemd kullanmaktadır.
Artıları: Açılış ve kapanış sürecini SystemV'ye kıyasla %50 kısaltması, servislerin kontrolünü tek komuta indirgeyerek kontrolü basitleştirmesi
Eksileri: Bütün sisteme öyle ya da böyle müdahale etmesi, sistemin kontrolünü tamamen kullanıcıya vermemesi, Unix anlayışına uzak bir yapıya sahip olması
Detaylı bir eleştirisi için:
İngilizce: Structural and semantic deficiencies in the systemd architecture for real-world service management, a technical treatise
Türkçe: systemd nedir? Genel Yapısı Nasıldır? - siberoloji.com
2.2 SystemV
Aslında tam adı SysVinit'tir. Klasik ve ilkel init anlayışına sahiptir.
Artısı: Sistemle değil sadece kendisine düşen işle ilgilenir, kontrolü kısıtlamaz, Unix anlayışına uygundur.
Eskisi: Bağımlılık kontrolü zayıftır, Systemd'ye kıyasla hantalcadır.
3. Sürüm Yayınlanma Şekli
3.1. Rolling
Dağıtım sürekli güncellenir ve yazılım güncellemeleri ile güncel tutulur, yeni bir sürüm çıkarmaz. Böylece bir sistemi yeniden kurmak zorunda kalmazsınız.
3.2. Semi-Rolling
Dağıtım sürümler çıkarır, lakin önceki sürümün kullanıcıları kolaylıkla bir üst sürüme güncelleme yapabilir.
3.3. Fixed
Dağıtım sürüm çıkartır ve yeni sürüme geçmek için için tekrar kurulum yapmanız gereklidir. Lakin güncelleme desteği de bazı dağıtımlara göre verilebilir.
4. Dağıtımlar
Bunun için buradasınız. Bu bahsettiğim detaylar dağıtımlar arasında son kullanıcıyı yakından ilgilendiren detaylar olduğu için buraya yazmaya gerek duydum. Çoğunlukla yeni kullanıcılar dağıtımların arasındaki farkı tam olarak kavrayamadığı için onları tamamen birbirinden bağımsız işletim sistemleri gibi kabul ederler, sonra birbirinden farkı olmayan dağıtımlarla vakit kaybederler. Örneğin Linux Mint'i Cinnamon masaüstünden ibaret tutup Elemantary OS'un aslında yapı olarak birebir aynısı olduğunu fark etmemek yeni kullanıcılar için olağan bir durum. Hatta ki ikisi de Gnome masaüstünü kullanıyor diye Fedora'ya Kali Linux çakması dendiğini gördüm.
Debian tabanlı dağıtımlar:
4.1. Debian
Özgür yazılıma fazlasıyla önem gösteren, bugün kullandığımız pek çok Linux dağıtımının ana tabanıdır. En eski 2. Linux dağıtımıdır.
Paket yöneticisi: Apt-get/.deb
Sürüm yayınlanma şekli: Stable (Fixed), Testing (Semi-Rolling), Unstable (Rolling) şeklinde üç sürüm sunar.
Öntanımlı masaüstü: Pek çok masaüstü ortamına destek verir.
İnit: systemd
Orjin: Global
Artıları: Fazlasıyla stabil yapısı, teknik üstünlüğü, kaliteli bir dağıtım olması
Eksileri: Stabil olan sürümünde çok eski uygulamalar vardır, yeni kullanıcılar için gerçekten de zordur, İngilizce forum ahalisinin sağlam bir sopaya ihtiyacı var.
4.1.1 Devuan
Debian'ın systemd kullanmaya başlamasıyla karşı bir hareket olarak ortaya çıkan, Debian'ın eski basitliğini tekrar ön plana sürmek isteyen Debian tabanlı bir dağıtımdır.
Paket yöneticisi: Apt-get/.deb
Sürüm yayınlanma şekli: Fixed
Öntanımlı masaüstü: Xfce
İnit: SysV
Orjin: Global
Artıları: Basit ve sade bir yapıya sahip olması
Eksileri: Debian gibi çok fazla platforma destek vermez, KDE ve Cinnamon gibi popüler masaüstü dağıtımlarına destek vermez. Sadece Xfce, Mate ve Lxde masaüstlerine destek verir. Debian gibi son kullanıcı için uygun değildir.
4.1.2 Ubuntu
En bilinen Linux dağıtımıdır. Linux'un göreceli olarak zorluğunu basitleştirme amacıyla ortaya çıkmıştır. Cannonical tarafından desteklenir.
Paket yöneticisi: Apt-get/.deb
Sürüm yayınlanma şekli: Fixed
Öntanımlı masaüstü: Gnome, fakat KDE, Xfce gibi pek çok popüler masaüstüne destek verir. (Bkz: Kubuntu, Xubuntu)
İnit: Systemd
Orjin: Birleşik krallık, lakin Afrika'da ortaya çıkmıştır.
Artıları: Görsellik, son kullanıcıya uygunluk.
Eksileri: Richard Stallman tarafından Amazon.com ile anlaşması yüzünden spyware olmakla suçlanmıştı, Türkiye forumundaki dayaklık tipler, tabii bazı ukala çevreler Ubuntu kullanıyor olduğunuz için sizi küçümseyebilir.
4.1.2.1 Linux Mint
Ubuntu varyasyonudur. Genel olarak amacı son kullanıcıya daha da rahat ve serbest bir masaüstü sunmak ve Ubuntu'nun sorunlarını gidermektir.
Paket yöneticisi: Apt-get/.deb
Sürüm yayınlanma şekli: Fixed
Öntanımlı masaüstü: Cinnamon, fakat Mate ve KDE gibi pek çok masaüstüne desteği vardır.
İnit: Systemd
Orjin: İrlanda
Artıları: Kolay kullanım, son kullanıcıya uygunluk.
Eksileri: ISO kalıbı Ubuntu'ya kıyasla daha büyük.
4.1.2.2 KDE neon
Bizzat KDE ekibi tarafından geliştirilen, KDE ekibini tarafından doğrudan güncellemeleri yapılan ve günlük isoları yayınlayan bir dağıtımdır.
Paket yöneticisi: Apt-get/.deb
Sürüm yayınlanma şekli: Rolling
Öntanımlı masaüstü: KDE
Orjin: Birleşik Krallık
Artıları: Bizzat KDE ekibi tarafından desteklenmesi
Eksileri: Günlük kullanım için ne kadar güvenli olduğunun tartışmalı olması, KDE dışında bir masaüstü desteklememesi (Laf olsun diye yazıyoruz)
Rpm kullanan dağıtımlar:
4.2 Fedora
Red Hat tarafından desteklenen, Linux tarafından en hızlı güncelleme alan dağıtım olmasıyla ve yenilikçiliği ile ön plana çıkan bir dağıtım. Red Hat Desktop Edition'un devamıdır.
Paket yöneticisi: DNF/.rpm
Sürüm yayınlanma şekli: Fixed
Öntanımlı masaüstü: Pek çok masaüstü ortamına destek verir.
İnit: systemd
Orjin: Amerika Birleşik Devletleri
Artıları: Hızlı güncelleme alması, yeni şeyleri denemek isteyen insanlara hitap etmesi, problemlerin hızla çözülmesi
Eksileri: Henüz stabil olmamış programları hemen kullanması, kimi taraflarca Red Hat'ın deney tahtası olmakla suçlanması
4.3 OpenSuSE/SuSE
Novell tarafından desteklenen ve son kullanıcıya yönelik grafik araçlarıyla ön plana çıkan bir dağıtım.
Paket yöneticisi: Zypper/.rpm
Sürüm yayınlanma şekli: Leap (Fixed) ve Tumbleweed (Rolling) olarak iki sürümü vardır.
Öntanımlı masaüstü: KDE, fakat pek çok masaüstü ortamına destek verir.
İnit: systemd
Orjin: Almanya
Artıları: Grafik arayüzü, son kullanıcıya yönelik olması, Raspberry Pi desteği vermesi, Leap sürümlerinin oldukça kararlı olması
Eksileri: Rolling sürümlerindeki abuk subuk hatalar, genel olarak Bloatware (Gereksizce/Abartılı uygulamalar) muamelesi görmesi.
4.4 Mageia
İşten çıkarılan eski Mandriva geliştiricileri tarafından geliştirilmeye başlanan, Linux'un en köklü dağıtımlarından olan Mandrake'nin bugünkü halefi olan dağıtım.
Paket yöneticisi: Urpmi/.rpm
Sürüm yayınlanma şekli: Fixed
Öntanımlı masaüstü: KDE, fakat pek çok masaüstü ortamına destek verir
İnit: systemd
Orjin: Fransa
Artıları: Son kullanıcıya uygunluk, kararlılık, görsellik
Eksileri: Pek de bir eksisi olduğunu söyleyemeyiz.
4.5 PCLinuxOS
Farklı yapısıyla dikkat çeken bir Mandriva çatallamasıdır. Eskiden Mandriva'nın öntanımlı olarak destek vermediği donanımlara destek vermesiyle ön plana çıkmıştı.
Paket yöneticisi: Apt-get/.rpm
Sürüm yayınlanma şekli: Semi-Rolling
Öntanımlı masaüstü: KDE, fakat başka pek çok masaüstü ortamına destek verir.
İnit: SysV
Orjin: Amerika Birleşik Devletleri
Artıları: Kararlılığı, stabil yapısı, teknik olarak iyi olması, son kullanıcıya uygunluğu
Eksileri: Adının ve logosunun dandikliği dışında gayet bir eksisi yoktur.
Arch Linux ve tabanındaki dağıtımlar:
4.6 Arch Linux
Genel olarak sade ve basit bir dağıtım olmayı amaçlayan, fazlasıyla özelleştirilebilen yapısıyla ön plana çıkan bir dağıtımdır.
Paket yöneticisi: Pacman/.tar.xz
Sürüm yayınlanma şekli: Rolling
Öntanımlı masaüstü: Pek çok masaüstüne destek verir
İnit: systemd
Orjin: Kanada
Artıları: Hafif ve sade yapısı, özelleştirilebilinirliği
Eksileri: Son kullanıcıya uygun olmayan yapısı, göreceli kurulum zorluğu
4.6.1 Manjaro
Arch Linux'u son kullanıcıya uygun bir hale taşımayı amaçlayan bir dağıtımdır.
Paket yöneticisi: Pacman/.tar.xz
Sürüm yayınlanma şekli: Rolling
Öntanımlı masaüstü: Xfce, fakat pek çok masaüstüne destek verir.
İnit: OpenRC
Orjin: Avusturya, Fransa ve Almanya
Artıları: Hafif ve sade yapısı, son kullanıcıya uygunluğu
Eksileri: Arch Linux kadar özelleştirilemiyor oluşu
4.7 Chakra
KDE odaklı bir dağıtımdır. Eskiden Arch Linux'tan pek de bir farkı yokken bugün KDE'yi Arch tabanıyla vermeye çalışmaktadır. Arch'tan bağımsız olarak kendi depoları vardır.
Paket yöneticisi: Pacman/.tar.xz
Sürüm yayınlanma şekli: Semi-Rolling
Öntanımlı masaüstü: KDE
İnit: systemd
Orjin: Almanya
Artıları: KDE ile uyumluluğu, stabil yapısı ve görselliği
Eksileri: GTK paketlerini ayrı bir depoda topluyor oluşu, KDE dışında başka bir masaüstüne destek vermiyor oluşu
Diğer Dağıtımlar
4.8 Pisi Linux
Eski Pardus'u devam ettirmeyi amaçlayan, eski Pardus'un araçları üstünde devam ettirilen KDE odaklı bir projedir.
Paket yöneticisi: PiSi/.pisi
Sürüm yayınlanma şekli: Fixed
Öntanımlı masaüstü: KDE, Xfce, LXDE
İnit: Müdür
Orjin: Türkiye
Artıları: Stabil yapısı, KDE uyumluluğu, görselliği ve son kullanıcıya uygunluğu
Eksileri: Oldukça kısıtlı bir gönüllü ekibi tarafından geliştiriliyor oluşu, Cinnamon ve Mate gibi masaüstü ortamlarına destek vermiyor oluşu.
4.9 Gentoo
Kaynaktan derleyerek kurulan, tarih olarak köklü bir Linux dağıtımı. Genellikle Linux üzerinde olgunlaşmış kişilere hitap eder.
Paket yöneticisi: SRC
Sürüm yayınlanma şekli: Rolling
Öntanımlı masaüstü: Pek çok masaüstü ortamına destek verir.
İnit: OpenRC
Artıları: Basit ve stabil yapısı, bütün programları baştan derlemeye izin vermesi
Eksileri: Burada bahsettiğimiz bütün dağıtımlardan daha zor olması