Array uygulaması; insanda var olan 24 kromozomunun en küçük yapı birimi olan moleküler düzeyde incelenmesidir. Sağlıklı DNA ile araştırılan embriyonun karşılaştırılmasındaki amaç; bebeğin sağlıklı dünyaya gelmesi ve gelecek nesillerin sağlıklı olmasıdır. Sınırlı sayıda kromozom inceleyebilen eski yöntemlere göre birçok yönde üstünlük taşıyan Array uygulaması bilim dünyasında mükemmel insan yaratılabilir mi sorusunu tekrar gündeme taşıdı.
Dr. Gülay Özgön
Tıbbi Genetik Uzmanı
Özelikle 35 yaş üstü anne adaylarında ve nedeni bilinmeyen kısırlık vakalarında başvurulan bir yöntem olan Array uygulamasında amaç; sağlıklı embriyonun anneye transfer edilip sağlıklı bebeğin dünyaya gelmesine yardımcı olmaktır. Ancak Array uygulaması ile anne karnındaki bebekte tüm hastalıkları taramak yine bilim dünyasında mükemmel insan yaratma endişesini gündeme taşıdı.
Array uygulamasında genomun karşılaştırması fazla veya eksik olan kromozomların bulunmasına olanak sağlar. Embriyonun kromozomal yapısı hakkında bilgi verir. Yapısı bozuk embriyo tespite dildiğinde anneye transfer gerçekleşmez. Bu da düşük olayını azaltır. Birey olarak genetik hastalık taşıyıcılığı söz konusu olduğunda hastalığın hangi kalıtımla çocuğa geçme ihtimali olduğu tespit edilir. Çekinik karakter ise ve eş de bu geni taşıyorsa çocuğun hasta olma ihtimali yüzde 25′dir. Baskın bir gen söz konusu olduğunda ise çocuğa geçme olasılığı yüzde 50′dir. Çünkü gen kopya sayısı iki tanedir. Bu kopyalardan bir tanesi baskın şekilde hastaysa çocuk her koşulda yüzde 50 ihtimalle hasta olacak anlamına gelir.
ARRAY ile bütün hastalıklar tespit edilebilir mi?
Farklı amaçlarla kullanılan ARRAY uygulamaları vardır. Kimisi tüm genomu tarar ve tüm hastalıklar tespit edilebilir. Anne karnındaki bebekte bütün hastalıkları taramak yine mükemmel insan yaratma endişesi veya doğru tanıyı koyuyor muyuz açısından düşündürücüdür.
ARRAY yöntemi güvenilir mi?
ARRAY yüzde 90- 95′lerde güvenilir olmasına rağmen doğrulama gerektiren bir yöntemdir. ARRAY teknoloji ilerledikçe de uygulanan teknolojiyi başka bir teknolojiyle doğrulamanız gerekiyor.Aynı anda kromozomlar üzerindeki birçok bölgenin incelenmesini sağlayan Array uygulamasında analiz sürecinin bilgisayar programları sayesinde otomatik şekilde yapılması sonucu kromozomlarla ilgili veriler 12-24 saat gibi kısa sürelerde alınır. Bu sayede sonuçlar embriyoların dondurulmasına gerek kalmadan transfer gününden önce elde edilmektedir.
