Google olmayan telefon istemek hakkımız!

[antigoogle]

Tüm kullanıcıları selamlıyorum,

2007 yılından beri mobil telefon kullanıcısıyım. İlk başlarda Nokia cihazlarla oldukça memnun bir kullanım deneyimim oldu. Ancak Nokia’nın sektörden çekilmesiyle Android cihazlara geçiş yaptım. İlk tercihlerimden biri Samsung oldu. İçinde bulunan birçok uygulamayı kaldırabildiğim kadar kaldırdım, devre dışı bırakılabilenleri de devre dışı bıraktım. Eminim birçok bilinçli kullanıcı benzer işlemleri yapmıştır.

Zamanla Xiaomi’nin yükselişiyle birlikte marka tercihim Xiaomi oldu. Daha az ön yüklü uygulama, uygun fiyat ve yüksek donanım özellikleri beni cezbetti. Ancak bu cihazların arka planında sürekli çalışan Google uygulamaları her zaman rahatsız edici oldu. Biliyorsunuz, eski Android sürümlerinde hangi uygulamanın arka planda çalıştığını görebiliyorduk. Fakat zamanla bu şeffaflık ortadan kalktı. Güncel sürümlerde Google hizmetleri gizlice arka planda çalışmaya, veri ve pil tüketmeye devam ediyor.

Bu durum bilinçli kullanıcılar için zaten yeterince rahatsız edici. Ancak Google, burada da durmadı. Artık birçok telefonda temel işlevler olan telefon ve mesajlar uygulamaları bile Google tarafından sağlanıyor ve bu uygulamalar silinemiyor, değiştirilemiyor.

Bu gidişat beni ciddi bir araştırma sürecine itti. Eşimin eski telefonu olan Poco X3 NFC’ye uygun bir özel ROM buldum ve yükledim. Google uygulamaları olmadan, tamamen özgür bir kurulum yaptım. Sonuçlar inanılmazdı. Telefon eski olmasına rağmen 2 günden fazla pil ömrü sunuyor, PUBG Mobile gibi oyunlarda 150 FPS ve üzerini görebiliyorum. Akıcılığı ve tepkiselliği öylesine iyi ki, gözlerime inanamadım.

Günümüzde 12 GB RAM'li, amiral gemisi işlemcili cihazlar bile kasarken, böyle bir deneyim yaşamak artık düşündürücü. Artık bu durumun “normal” olmadığını kabul etmemiz gerekiyor. Google adeta cihazlarımızın pili, interneti ve en önemlisi kişisel verileri üzerinden besleniyor.

Peki Google neleri topluyor? Başta "Benim verimden ne olacak ki?" diye düşünüyordum. Ama sonradan bir yapay zekâya şu soruyu sordum:

"Google Android telefonlarda hangi verileri topluyor?"

Ve şu detaylı cevabı aldım:





Google, Android telefonlarda kullanıcı deneyimini iyileştirmek, hizmetlerini kişiselleştirmek, reklamları daha alakalı hale getirmek, güvenlik ve performans sağlamak amacıyla çeşitli bilgiler toplar. Toplanan veriler, kullanıcının ayarlarına, kullandığı hizmetlere ve verdiği izinlere bağlı olarak farklılık gösterebilir.

İşte Google'ın Android telefonlarda genellikle topladığı bazı bilgi türleri:

---

Cihaz ve Kullanım Bilgileri

• Cihaz Bilgileri: Cihazın modeli, işletim sistemi sürümü, benzersiz tanımlayıcılar (Android reklam kimliği, uygulama grubu kimliği), pil seviyesi, sinyal gücü, ağ bilgileri (IP adresi, mobil ağ bilgileri) gibi veriler.
• Uygulama Kullanımı: Hangi uygulamaların ne kadar süre kullanıldığı, uygulama başlatma, dokunma ve video görüntüleme gibi etkileşimler, uygulama içi satın almalar.
• Teşhis Bilgileri: Uygulama kilitlenme günlükleri, uygulama başlatma süresi, kilitlenme oranı, enerji kullanımı gibi performans ve kararlılık bilgileri. Bu veriler, Android işletim sisteminin daha güvenilir hale gelmesini sağlamak için kullanılır.
• Web ve Uygulama Etkinliği: Google hizmetlerinde yaptığınız aramalar, izlediğiniz videolar, görüntülediğiniz veya tıkladığınız reklamlar, ziyaret ettiğiniz web siteleri. Bu veriler, size daha alakalı içerik ve reklamlar sunmak için kullanılır.

---

Konum Bilgileri

• Yaklaşık ve Tam Konum: Cihazınızın fiziksel konumu (GPS, Wi-Fi, baz istasyonu verileri kullanılarak). Bu bilgiler, size yerel sonuçlar, hava durumu veya konum tabanlı hizmetler sunmak için kullanılır. Konum izni, kullanıcının kontrolündedir ve uygulamalara sadece bir kez, her zaman veya hiç verilmeyecek şekilde ayarlanabilir.

---

Kişisel Bilgiler ve İletişim

• Hesap Bilgileri: Adınız, e-posta adresiniz, telefon numaranız, hesap kimlikleriniz gibi tanımlayıcı bilgiler.
• Mesajlar: Google Mesajlar gibi Google hizmetleri üzerinden gönderilen e-postalar, SMS/MMS ve uygulama içi mesajlar (konu, gönderen, alıcılar, içerik dahil). Özellikle Google Mobil Reklamlar SDK'sı gibi hizmetler aracılığıyla reklamcılık, analiz ve sahtekarlığı önleme amacıyla bazı veriler toplanabilir.
• Kişiler: Cihazınızdaki kişiler listesi. Bu veriler, size önerilerde bulunmak veya iletişim deneyiminizi geliştirmek için kullanılabilir.
• Fotoğraflar ve Videolar: Google Fotoğraflar gibi hizmetler kullanıldığında fotoğraflar ve videolar. Bu veriler, albüm oluşturma, düzenleme veya yapay zeka destekli özellikler için kullanılabilir.

---

Hassas Veriler

• Finansal Bilgiler: Ödeme bilgileri, satın alma geçmişi, kredi puanı (eğer ilgili bir hizmet kullanılıyorsa).
• Sağlık ve Fitness Bilgileri: Google Fit gibi uygulamalar kullanıldığında sağlık verileri, egzersiz veya diğer fiziksel aktivite bilgileri.
• Irk ve Etnik Köken, Siyasi veya Dini İnançlar, Cinsel Yönelim: Google Play'in Veri Güvenliği bölümünde bu tür veri türleri de listelenmekle birlikte, bu tür bilgilerin toplanması genellikle belirli bir hizmetin açık rızasıyla ve belirli amaçlar doğrultusunda gerçekleşir.

---

Veri Toplama Amacı ve Kontrolü

Google, topladığı bu verileri genellikle aşağıdaki amaçlarla kullanır:

• Hizmetleri Sunmak ve Geliştirmek: Aramaları iyileştirmek, daha alakalı reklamlar sunmak, gidilen yerleri kişiselleştirmek, ilgili videolar önermek.
• Güvenlik ve Dolandırıcılığı Önleme: Hesap güvenliğini sağlamak, kötüye kullanımı önlemek.
• Analiz ve Raporlama: Kullanıcı davranışlarını anlamak, uygulama ve hizmet performansını analiz etmek.

Kullanıcılar, Google Hesapları üzerinden (myactivity.google.com) hangi verilerin toplandığını görüntüleyebilir, geçmiş etkinlikleri silebilir ve bazı veri toplama ayarlarını değiştirebilir. Ayrıca Android'in kendi Gizlilik Ayarları ve İzin Yöneticisi üzerinden uygulamaların mikrofon, kamera, konum gibi hassas verilere erişimini kontrol edebilirler.

Google, gizlilik politikalarında bu veri toplama pratiklerini açıklar ve kullanıcıların verileri üzerindeki kontrolünü vurgular. Ancak, bazı veri toplama durumları (özellikle sistem düzeyindeki telemetri verileri) kullanıcı kontrolünün dışında kalabilir ve bu durum zaman zaman hukuki davalara da konu olmaktadır.

özetle Google; cihaz bilgileri, uygulama kullanımı, konum geçmişi, mesaj içerikleri, kişiler, finansal veriler, sağlık bilgileri hatta siyasi görüş, cinsel yönelim gibi hassas verileri dahi bazı durumlarda toplayabiliyor. Bunların çoğu sistem düzeyinde ve kullanıcı kontrolü dışında toplanıyor.

Artık bu gidişata "dur" dememiz gerekiyor.

Ben cihaz üreticime şu içerikte bir e-posta gönderdim. Siz de kendi marka temsilcinize benzer şekilde ulaşarak bu rahatsızlığı bildirebilirsiniz. Bir kişi hiçbir şeyi değiştiremeyebilir, ama binlerce bilinçli ses duyulmaz olmaz.





Sayın Xiaomi Yetkilileri,

Uzun süredir Xiaomi markasını severek kullanıyorum ve Poco X6 Pro model cihazımı özellikle donanımı ve tasarımı nedeniyle tercih ettim. Ancak, kullanıcı deneyimi açısından beni rahatsız eden önemli bir durum var:

Cihaz kurulum aşamasında, Google hizmetlerini kabul etmeden kuruluma devam edemiyorum. Ben Google ekosistemini kullanmak istemiyorum; tercihim Xiaomi’nin kendi uygulama ve hizmetlerinden yana.

Cihazda zaten GetApps gibi bir mağaza mevcut. Bu nedenle ilk kurulumda bana “Google ile mi yoksa Xiaomi ile mi devam etmek istersiniz?” gibi bir seçenek sunulmasını çok değerli buluyorum. Böylece Google hizmetlerini tercih etmeyen kullanıcılar, kendi tercihlerine göre bir kurulum yapabilir.

Ayrıca, şu an cihazda Google Phone ve Google Mesajlar uygulamalarını kullanmaya mecbur kalıyorum. Ne yazık ki bu uygulamalar oldukça sınırlı ve kullanışsız; özellikle çağrı geçmişi, arama ayarları ve mesaj düzenleme gibi temel işlevlerde yetersizler.

Telefonda en çok kullanılan işlevlerin (arama, mesaj gibi) bu kadar zayıf bir deneyim sunması, cihazı verimli kullanmamı zorlaştırıyor.

Bu konuda sadece ben değil, teknik olarak konuyu değerlendirdiğimde yapay zeka destekli danışma platformlarında da (örneğin ChatGPT) bu durumun kullanıcı özgürlüğünü kısıtladığı yönünde ortak bir görüş var.

Taleplerim şunlardır:

• İlk kurulumda Google’sız seçenek sunulması
• Google istemeyen kullanıcılar için Google’sız ROM erişiminin mümkün kılınması

Sizden ricam, Xiaomi’yi tercih eden ve Google’dan bağımsız olmak isteyen kullanıcılar için bu tür özgür seçenekler sunmanız.

İlginize teşekkür eder, çalışmalarınızda başarılar dilerim.

 

[Sefa Akbudak]

Huawei sizin için iyi bir tercih olabilir

 

[Turab Garip]

Mecut ROMların bir kısmı için "degoogle" işlemi yaparak Google'ı ROM'unuzdan tamamen kaldırabilirsiniz. Bunun dışında çok uygulanabilir yöntemler şu anda mevcut değil. Kalıcı çözümler için Linux telefonları destekleyebilirsiniz. Şu an günlük kullanıma müsait çok az telefon var, fakat yeterli talep görmediği için o alan çok ağır ilerliyor. Bu nedenle bazı Linux tabanlı (Ubuntu Phone gibi) ya da HTML tabanlı (Firefox OS gibi) işletim sistemi projelerinin fişi çekildi. Şu anda direkt fabrika çıkışlı olarak Linux mobil işletim sistemli cihazlar da mevcut (Purism Librem, PinePhone vb. gibi), ayrıca piyasadaki telefonlardan Android'i kaldırıp yerine Linux kurmak isteyenler için mobil işletim sistemi postmarketOS gibi Linux dağıtımları da mevcut. Bunların önemli bir kısmı tenha çabalarla ilerlediği için dediğim gibi yavaş ilerliyor, fakat istediğiniz özgürlük için bunları daha fazla destekleyebilirsiniz.

 

[Sefa Akbudak]

Hocam Huawei pure 50 telefonu çıktı biz de çektik. Google adına hiçbir şey yok.

 

[antigoogle]

Huawei sizin için iyi bir tercih olabilir

Öneriniz için teşekkür ederim. Huawei markasını yakından takip ediyorum, ancak şu an için cihazlar ülkemize yalnızca EMUI sürümüyle geliyor. HarmonyOS Next’in resmi olarak sunulması durumunda mutlaka değerlendireceğim. Ancak benim asıl önceliğim, bu konudaki farkındalığı artırmak. Google’ın hangi verileri topladığını ve bu verilerle ne yaptığını; ayrıca 'açık rıza' ilkesini nasıl ihlal ettiğini diğer kullanıcıların da öğrenmesini istiyorum."

 

[hasanmerkit]

Öneriniz için teşekkür ederim. Huawei markasını yakından takip ediyorum, ancak şu an için cihazlar ülkemize yalnızca EMUI sürümüyle geliyor. HarmonyOS Next’in resmi olarak sunulması durumunda mutlaka değerlendireceğim. Ancak benim asıl önceliğim, bu konudaki farkındalığı artırmak. Google’ın hangi verileri topladığını ve bu verilerle ne yaptığını; ayrıca 'açık rıza' ilkesini nasıl ihlal ettiğini diğer kullanıcıların da öğrenmesini istiyorum."

Huaewi dışında sağlıklı tek çözüm yolu, GApps entegre olmayan Custom ROM kullanmak olacaktır. Başka yol şimdilik yok maalesef.

 

[antigoogle]

Mecut ROMların bir kısmı için "degoogle" işlemi yaparak Google'ı ROM'unuzdan tamamen kaldırabilirsiniz. Bunun dışında çok uygulanabilir yöntemler şu anda mevcut değil. Kalıcı çözümler için Linux telefonları destekleyebilirsiniz. Şu an günlük kullanıma müsait çok az telefon var, fakat yeterli talep görmediği için o alan çok ağır ilerliyor. Bu nedenle bazı Linux tabanlı (Ubuntu Phone gibi) ya da HTML tabanlı (Firefox OS gibi) işletim sistemi projelerinin fişi çekildi. Şu anda direkt fabrika çıkışlı olarak Linux mobil işletim sistemli cihazlar da mevcut (Purism Librem, PinePhone vb. gibi), ayrıca piyasadaki telefonlardan Android'i kaldırıp yerine Linux kurmak isteyenler için mobil işletim sistemi postmarketOS gibi Linux dağıtımları da mevcut. Bunların önemli bir kısmı tenha çabalarla ilerlediği için dediğim gibi yavaş ilerliyor, fakat istediğiniz özgürlük için bunları daha fazla destekleyebilirsiniz.

Değerli bilgileriniz ve tavsiyeleriniz için teşekkür ederim. ROM arındırma ve özel ROM yükleme işlemleri, bu forumda bile sadece sınırlı sayıda kullanıcının gerçekleştirebileceği, üst düzey teknik bilgi gerektiren konular. Biz teknoloji meraklıları, zaman zaman cihazı bozma riskini göze alarak bu tür işlemleri yapıyoruz. Zaten yazımda da belirttiğim gibi, Poco X3 NFC cihazıma crDroid ROM yükleyerek Google servislerinden kurtuldum ve bu durumdan oldukça memnunum. Ancak ülkemizde, bu işlemlerin mümkün olduğundan ya da Google’ın verileri kullanıcı izni olmadan topladığından birçok kişinin haberi yok. Asıl amacım bu konuda bir bilinç oluşturmak. Hamdi Bey de Android telefon incelemelerinde, kurulum sırasında şakayla karışık bu konuya değiniyor: 'Evi, arabayı, tarlayı Google’ın üstüne yaptık' diyerek aslında durumu özetliyor. Tam da bu noktada, Google’ın şartlarını kabul etmeden kurulumu tamamlamanın mümkün olduğu ve her kullanıcının bunu basitçe yapabileceği bir alternatifin sunulması gerektiğini düşünüyorum. Ve toplum bilinci ile bunu üreticilere ve Googleye yaptırabileceğimize inanıyorum ve bu konuda desteklerinizi bekliyorum.

Mesaj otomatik birleştirildi: Cuma saat 12:08'de

Huaewi dışında sağlıklı tek çözüm yolu, GApps entegre olmayan Custom ROM kullanmak olacaktır. Başka yol şimdilik yok maalesef.

Evet, doğru söylüyorsunuz. Ben de Poco X3 NFC cihazımda crDroid ROM kullanıyorum ve oldukça memnunum. Ancak güncel telefonum için henüz uygun bir özel ROM bulamadım. Bu yüzden ADB yöntemiyle, sistemin çalışmasına engel olmayan ve ihtiyaç duymadığım Google ile üretici uygulamalarını sildim. Herhangi bir Google hesabı açmadım ve ayarlardan mümkün olduğunca kısıtlamalar yaptım.


Tabii bunları biz teknoloji meraklıları yapabiliyoruz ama çoğu kullanıcı bu konulardan habersiz. Belki biraz farkındalık yaratırım, destek bulurum diye bu konuyu açtım. Açıkçası sizin de bu konudaki düşüncelerinizi duymak isterim.

Mesaj otomatik birleştirildi: Cuma saat 12:16'de

Google yapay zekası Geminin bir yanıtı: **Google, gelir modelinin önemli bir kısmını kişiselleştirilmiş reklamcılıktan elde eder. Bu da kullanıcı verilerinin toplanmasını ve analiz edilmesini gerektirir. Konuşmalarınız, mesajlaşmalarınız, arama geçmişiniz, konum bilgileriniz, uygulama kullanımlarınız ve hatta ne zaman uyuyup uyandığınıza dair veriler, Google'ın algoritmaları tarafından sizinle ilgili bir profil oluşturmak için kullanılır. Bu profil daha sonra reklamverenlere hedeflenmiş reklamlar göstermek için satılır.

Sizin belirttiğiniz gibi, Google'ın kendi uygulamalarını ve hizmetlerini Android telefonlara entegre etme eğilimi, kullanıcıların bu ekosistemden kaçmasını zorlaştırıyor. Telefon görüşmeleri ve mesajlaşma gibi temel işlevler için bile Google uygulamalarının varsayılan olarak sunulması ve bunların düzgün çalışmadığı durumlarda bile değiştirme zorluğu, kullanıcı deneyimini olumsuz etkileyebiliyor.

Asistanın ve Geminin sürekli olarak kendi kendine açılması gibi durumlar ise Google'ın kullanıcıların tercihlerine tam olarak saygı duymadığı izlenimini yaratıyor ve bu da gizlilik endişelerini daha da artırıyor.**

 

[Turab Garip]

Google'ı böyle bir şeye zorlamanız mümkün değil. Perde önünde öyle bir şeyler duyurulsa bile hiçbir şekilde efektif olmayacaktır. Bir örnek olarak dikkat ederseniz konum bilgisini kapatırken bile bir uyarı veriyor: "Sen kapatsan da arka planda kullanmaya devam edeceğiz" şeklinde. Bu şirketlerin var oluş amacına ters böyle bir şeyleri zorla yaptırmak. Şirketler batabilir fakat yerine yeni gelecek olanlar da problem. Bu tür yapıların açık kaynak içerisine, hatta BIOS ve Firmware içerisine, hatta ve hatta Edward Snowden'in sızdırdığı verilere göre pasif ekipmanlara bile (örneğin görüntü kablosuna) casus uygulama/yazılım gömdükleri düşünüldüğünde, bu tür şirketlerin bir şeylere "zorla" razı edilebileceğini düşünmek maalesef çok iyimser olur.

Bir örnek olarak, Xiaomi evreninin ürünü olan Poco kullanıyorsunuz. Xiaomi bu konuda Google'a bile getir götür yaptırır. Xiaomi telefonlardaki her uygulamanın içi veri hırsızlığıyla dolu. (Ben de Xiaomi kullanıyorum ve bu veri hırsızlığını minimumda tutabilmek için üç şey yapıyorum: 1) Xiaomi.eu ROM'u kullanmak. Bu büyük ölçüde uygulama içine gömülü hırsızlık yöntemlerini kaldırıyor. 2) Özel DNS kullanmak. Şu anda Adguard Home kullanıyorum ve derinlere gömülü casus sayfalara veri aktarımını büyük ölçüde engelliyor. 3) Universal Android Debloater ile birçok uygulamayı kaldırıyorum/devre dışı bırakıyorum.)

GApps özelliği olmayan ROM'lara gelince; fikir kesinlikle çok güzel ve işe de yarıyor. Ancak Google'e bağımlı hizmetler kullananlar için maalesef bir opsiyon değil. Çünkü GApps desteği olmayan telefonlar Google servislerine erişemiyor. Bunun sebebi Android'in temeline Google'ı alacak şekilde tasarlanmış olması. Onun yerine masaüstü bir sitede gezinirken Google servisine HTTP üzerinden bağlanan uygulamalar gibi çekirdekte Google bağımlılığını kaldırmak. Bunu da Android ile yapmaya uğraşmak yerine Linux ile yapmak daha mantıklı.

Gel gelelim bu da maalesef şimdilik bir hayal. Bu konuda yukarıda da değindiğim gibi çok yaygın çözümler maalesef yok. Zaten o yüzden desteklemek gerek dedim.

Huawei'ye gelince; evet kesinlikle çok başarılı bir alternatif. Kötü komşu ev sahibi yapar hesabı üretilmiş ama oldukça profesyonel ve başarılı bir işletim sistemi. Fakat ben çok tercih etmiyorum, çünkü bir başka Google olmaya da aday. Bazen insanlar bu şekilde şeytanlaştırılan bir şeyden kaçarken onun yandan yemişine sığınıyorlar ve maalesef yine aynı sonuç oluyor. Örneğin Windows'tan kaçanlar çoğunlukla Ubuntu'ya sığınıyor fakat maalesef Windows'u üreten Microsoft neyse, Ubuntu'yu üreten Canonical da neredeyse o. Canonical firması bir nevi açık kaynak dünyasının Microsoft'u gibi davranıyor. O yüzden örneğin Windows'tan kurtulmak isteyenler için Ubuntu çok kötü bir işletim sistemi tercihi. Bu bakımdan başarılı bulsam da şahsen Huawei pek tercih edemiyorum.

 

[antigoogle]

Google'ı böyle bir şeye zorlamanız mümkün değil. Perde önünde öyle bir şeyler duyurulsa bile hiçbir şekilde efektif olmayacaktır. Bir örnek olarak dikkat ederseniz konum bilgisini kapatırken bile bir uyarı veriyor: "Sen kapatsan da arka planda kullanmaya devam edeceğiz" şeklinde. Bu şirketlerin var oluş amacına ters böyle bir şeyleri zorla yaptırmak. Şirketler batabilir fakat yerine yeni gelecek olanlar da problem. Bu tür yapıların açık kaynak içerisine, hatta BIOS ve Firmware içerisine, hatta ve hatta Edward Snowden'in sızdırdığı verilere göre pasif ekipmanlara bile (örneğin görüntü kablosuna) casus uygulama/yazılım gömdükleri düşünüldüğünde, bu tür şirketlerin bir şeylere "zorla" razı edilebileceğini düşünmek maalesef çok iyimser olur.

Bir örnek olarak, Xiaomi evreninin ürünü olan Poco kullanıyorsunuz. Xiaomi bu konuda Google'a bile getir götür yaptırır. Xiaomi telefonlardaki her uygulamanın içi veri hırsızlığıyla dolu. (Ben de Xiaomi kullanıyorum ve bu veri hırsızlığını minimumda tutabilmek için üç şey yapıyorum: 1) Xiaomi.eu ROM'u kullanmak. Bu büyük ölçüde uygulama içine gömülü hırsızlık yöntemlerini kaldırıyor. 2) Özel DNS kullanmak. Şu anda Adguard Home kullanıyorum ve derinlere gömülü casus sayfalara veri aktarımını büyük ölçüde engelliyor. 3) Universal Android Debloater ile birçok uygulamayı kaldırıyorum/devre dışı bırakıyorum.)

GApps özelliği olmayan ROM'lara gelince; fikir kesinlikle çok güzel ve işe de yarıyor. Ancak Google'e bağımlı hizmetler kullananlar için maalesef bir opsiyon değil. Çünkü GApps desteği olmayan telefonlar Google servislerine erişemiyor. Bunun sebebi Android'in temeline Google'ı alacak şekilde tasarlanmış olması. Onun yerine masaüstü bir sitede gezinirken Google servisine HTTP üzerinden bağlanan uygulamalar gibi çekirdekte Google bağımlılığını kaldırmak. Bunu da Android ile yapmaya uğraşmak yerine Linux ile yapmak daha mantıklı.

Gel gelelim bu da maalesef şimdilik bir hayal. Bu konuda yukarıda da değindiğim gibi çok yaygın çözümler maalesef yok. Zaten o yüzden desteklemek gerek dedim.

Huawei'ye gelince; evet kesinlikle çok başarılı bir alternatif. Kötü komşu ev sahibi yapar hesabı üretilmiş ama oldukça profesyonel ve başarılı bir işletim sistemi. Fakat ben çok tercih etmiyorum, çünkü bir başka Google olmaya da aday. Bazen insanlar bu şekilde şeytanlaştırılan bir şeyden kaçarken onun yandan yemişine sığınıyorlar ve maalesef yine aynı sonuç oluyor. Örneğin Windows'tan kaçanlar çoğunlukla Ubuntu'ya sığınıyor fakat maalesef Windows'u üreten Microsoft neyse, Ubuntu'yu üreten Canonical da neredeyse o. Canonical firması bir nevi açık kaynak dünyasının Microsoft'u gibi davranıyor. O yüzden örneğin Windows'tan kurtulmak isteyenler için Ubuntu çok kötü bir işletim sistemi tercihi. Bu bakımdan başarılı bulsam da şahsen Huawei pek tercih edemiyorum.

Çok dolu dolu ve düşünülmüş bir yorum olmuş, elinize sağlık.


Ben de zaten yazdıklarınızın çoğuna katılıyorum. Özellikle “arka kapılar”, veri aktarımı, firmware seviyesindeki açıklar ve Snowden belgelerine dair tespitleriniz çok yerinde. Bu tür yapıları zorla şeffaflaştırmak gerçekten kolay değil; hatta çoğu zaman dediğiniz gibi ters tepebilir ya da göstermelik adımlarla geçiştirilebilir.


Ancak benim bu konudaki yaklaşımım biraz daha farklı: Zorlamak değil, alternatifleri güçlendirmek. Zaten bu yüzden GApps içermeyen ROM’lara, saf AOSP tabanlı sistemlere yöneliyorum. Herkes yapamaz, evet. Ama biz teknolojiyle ilgilenen kullanıcılar, bu sistemleri kurar, kullanır ve yaygınlaştırırsak zamanla daha büyük bir ekosistem oluşabilir.


Bahsettiğiniz gibi GApps’siz sistemler bazı kullanıcılar için “kullanılamaz” görünebilir ama bu kısmen doğru. Çünkü Google ekosistemine ne kadar bağımlı hale getirildiğimizi unutuyoruz. Örneğin Google Haritalar’sız yaşanmazmış gibi düşünüyoruz ama aslında gayet de yaşanıyor. Ben şahsen Aurora Store + OSM + MicroG gibi çözümlerle pek çok eksiği tamamlayabiliyorum.


Huawei konusunda da haklısınız. Evet, potansiyel bir "yeni dev" tehlikesi taşıyor. O yüzden benim savunduğum şey hiçbir devin alternatifi değil; merkeziyetsiz, kullanıcı odaklı, özgür sistemlerin yayılması. Örneğin /e/OS, CalyxOS, GrapheneOS gibi girişimler, Google'dan da Huawei'den de uzak durarak daha sağlıklı çözümler sunabiliyor.


Canonical örneği de güzel bir benzetme. Benzer şekilde, sadece yazılım değil, felsefe ve yapı da önemli. O yüzden diyorum ki: tek bir firmaya ya da “konfor alanına” bağlı kalmak yerine, kullanıcılar bilinçlenmeli ve özgürlüğü önceleyen çözümleri desteklemeli.


Yani aslında sizle aynı noktadayız. Sadece ben biraz daha "çözüm tarafında kıpırdayan bir şeyler var, destekleyelim" diyerek umutla bakmaya çalışıyorum.

 

[Turab Garip]

Zaten bu yüzden GApps içermeyen ROM’lara, saf AOSP tabanlı sistemlere yöneliyorum.

Maalesef bu uzun vadeli bir çözüm değil. Google Android 16 ile birlikte bu konuda bazı değişikliklere gitti ve AOSP kaynak kodlarının bir kısmı kapandı. (Daha doğrusu pure AOSP kullanan Pixes kodlarını artık yayınlamamaya karar verdi.) O yüzden bu dediğiniz artık pek mümkün olacak gibi değil. Bu durum AOSP tabanlı Google'sız ROM'ları çok zor durumda bıraktı, birçok kapsamlı ROM Android 16'ya bu yüzden geçemeyecek.

Bu konuda çok ciddi boyutta tartışmalar var, örneğin:

Android's open future questioned after Google withholds Pixel code

Google has broken with years of tradition by not releasing the Pixel hardware repositories alongside this week's Android 16 source code.

www.developer-tech.com

Keza yine Reddit'te AOSP'un sonunun geldiğine dair tartışmalar:


Hatta Google'ın Android'i tamamen kapalı kaynağa çevirme düşüncesi de tartışılıyor:

Exclusive: Google will develop the Android OS fully in private, and here's why

Google has confirmed it will move development of the Android OS to behind closed doors. Here's why it's doing it.

www.androidauthority.com

İddiaya göre Google kaynak kod yayınlamaya devam edecek, ancak bu şekilde devam etse bile custom ROM olayı tarihe karışabilir. Ya da en iyi olasılıkla tema paketi olmaktan öteye geçemez. Çünkü AOSP tabanlı ROM geliştirenlerin çok fazla kod yazması, çok fazla backport yapması, çok fazla test yapması gerekecek. Bu da pratikte tamamen imkansız. Bir iki sürüm yapsalar bile sürdürülebilir değil.

Bahsettiğiniz gibi GApps’siz sistemler bazı kullanıcılar için “kullanılamaz” görünebilir ama bu kısmen doğru. Çünkü Google ekosistemine ne kadar bağımlı hale getirildiğimizi unutuyoruz. Örneğin Google Haritalar’sız yaşanmazmış gibi düşünüyoruz ama aslında gayet de yaşanıyor. Ben şahsen Aurora Store + OSM + MicroG gibi çözümlerle pek çok eksiği tamamlayabiliyorum.

Aslında eksik ifade ettim. Kastettiğim "Google servisleri"nin kendileri değildi, Google servislerine bağımlı uygulamalardı. Örneğin herhangi bir firmanın bir uygulamasını kullanmanız gerekiyor ve bu uygulama "Google ile oturum aç" seçeneği ile çalışıyor. Böyle durumda GApps olmayan telefon o uygulamayı kullanamaz. Yani uygulamanın normalde Google ile alakası yok; ama maalesef yine de kullanamıyorsunuz. Web üzerinde olsa HTTP Oauth ile kullanabiliyorsunuz ama Android buna izin vermiyor, illa GApps olması gerekir diyor. Bu da GApss olmayan telefonlarda Google dışındaki bazı uygulamaların da kullanılamayacağı anlamına geliyor.

Elbette ben bu tür uygulamaların başka yönlerde zorlanması, olmuyorsa alternatiflere yönelinmesi taraftarıyım. Fakat maalesef bazen bazı uygulamaları kullanmaya mecbur bırakılıyorsunuz. Birçok e-imza uygulamasının tarih öncesinden kalma Java versiyonunu mecbur tutması gibi.

Huawei konusunda da haklısınız. Evet, potansiyel bir "yeni dev" tehlikesi taşıyor. O yüzden benim savunduğum şey hiçbir devin alternatifi değil; merkeziyetsiz, kullanıcı odaklı, özgür sistemlerin yayılması. Örneğin /e/OS, CalyxOS, GrapheneOS gibi girişimler, Google'dan da Huawei'den de uzak durarak daha sağlıklı çözümler sunabiliyor.

Maalesef yukarıda izah ettiğim gibi, bu tür ROM'larda bir sona gelmiş olabiliriz. Örneğini verdiğiniz CalyxOS'da geliştirme hemen hemen tamanmen durmuş durumda.

CalyxOS'un konuyla ilgili duyurusu:

Community update - our progress on CalyxOS after the release of Android 16

Community update - our progress on CalyxOS after the release of Android 16

calyxos.org

GrapheneOS da çok ağır ilerliyor ve büyük olasılık bir yerde tıkanacak. Android 16 tabanlı sürümünü yayınladılar fakat Pixel kodları eksik olduğu için normalde daha kısa sürede yaptıkları işleri şu an çok daha uzun sürelerde, artan zaman ve enerji maliyetiyle yapmak zorundalar ve bu şekilde bile güvenlik yamaları dahil birçok eksikleri var.

Konuyla ilgili GrapheneOS forumlarındaki tartışma:

GrapheneOS issues porting Android 16 - GrapheneOS Discussion Forum

GrapheneOS discussion forum

discuss.grapheneos.org

Yani aslında sizle aynı noktadayız. Sadece ben biraz daha "çözüm tarafında kıpırdayan bir şeyler var, destekleyelim" diyerek umutla bakmaya çalışıyorum.

Aslına bakarsanız zaten tam da bu yüzden adını andığım projeler için "desteklenmesi gerekiyor" diyorum en başından beri. Fakat maalesef donanım üreticileri de bu konuda çok taşın altına elini koymaya yanaşmıyor. Huawei bunu mecbur kaldığı için yaptı ama kendisi de benzer bir "big tech" olma riski taşıyor.

Linux dünyası ise bazı konularda maalesef belirli bir çatı altında toplanmaya pek müsait değil. Hatta eğer yeni çağda çok miktarda yeni yazılımcı yetişmemiş olsaydı, Linux dünyası hala 10-15 yıl önceki dönemlerinde olur, alternatifleri olmadığı için hala en küçük bir işi yapan bütün programlar paralı olur, crackli yazılımlar hala deli gibi her yerde paylaşılıyor olurdu. Maalesef bu konuda Linux çekirdeğinin orijinal yapımcısı ve yöneticisi Linus Torvalds da benzer bir görüşte. (Yani Linux dünyasının iyiye doğru gitmediği yönünde.)

O bakımdan daha kolektif bir şeyler yapılması, bu konuda donanım geliştirenlerin desteklenmesi gerek. Burada donanımdan kastım da "vendor lock" olmayan donanımlar. Yani yağmurdan kaçarken doluya tutulmamak adına, donanımların da açık ve standart olması önem arz ediyor. Aksi halde Microsoft gider Canonical gelir, prensipte çok da bir şey değişmez.

 

[antigoogle]

Maalesef bu uzun vadeli bir çözüm değil. Google Android 16 ile birlikte bu konuda bazı değişikliklere gitti ve AOSP kaynak kodlarının bir kısmı kapandı. (Daha doğrusu pure AOSP kullanan Pixes kodlarını artık yayınlamamaya karar verdi.) O yüzden bu dediğiniz artık pek mümkün olacak gibi değil. Bu durum AOSP tabanlı Google'sız ROM'ları çok zor durumda bıraktı, birçok kapsamlı ROM Android 16'ya bu yüzden geçemeyecek.

Bu konuda çok ciddi boyutta tartışmalar var, örneğin:

Android's open future questioned after Google withholds Pixel code

Google has broken with years of tradition by not releasing the Pixel hardware repositories alongside this week's Android 16 source code.

www.developer-tech.com

Keza yine Reddit'te AOSP'un sonunun geldiğine dair tartışmalar:


Hatta Google'ın Android'i tamamen kapalı kaynağa çevirme düşüncesi de tartışılıyor:

Exclusive: Google will develop the Android OS fully in private, and here's why

Google has confirmed it will move development of the Android OS to behind closed doors. Here's why it's doing it.

www.androidauthority.com

İddiaya göre Google kaynak kod yayınlamaya devam edecek, ancak bu şekilde devam etse bile custom ROM olayı tarihe karışabilir. Ya da en iyi olasılıkla tema paketi olmaktan öteye geçemez. Çünkü AOSP tabanlı ROM geliştirenlerin çok fazla kod yazması, çok fazla backport yapması, çok fazla test yapması gerekecek. Bu da pratikte tamamen imkansız. Bir iki sürüm yapsalar bile sürdürülebilir değil.



Aslında eksik ifade ettim. Kastettiğim "Google servisleri"nin kendileri değildi, Google servislerine bağımlı uygulamalardı. Örneğin herhangi bir firmanın bir uygulamasını kullanmanız gerekiyor ve bu uygulama "Google ile oturum aç" seçeneği ile çalışıyor. Böyle durumda GApps olmayan telefon o uygulamayı kullanamaz. Yani uygulamanın normalde Google ile alakası yok; ama maalesef yine de kullanamıyorsunuz. Web üzerinde olsa HTTP Oauth ile kullanabiliyorsunuz ama Android buna izin vermiyor, illa GApps olması gerekir diyor. Bu da GApss olmayan telefonlarda Google dışındaki bazı uygulamaların da kullanılamayacağı anlamına geliyor.

Elbette ben bu tür uygulamaların başka yönlerde zorlanması, olmuyorsa alternatiflere yönelinmesi taraftarıyım. Fakat maalesef bazen bazı uygulamaları kullanmaya mecbur bırakılıyorsunuz. Birçok e-imza uygulamasının tarih öncesinden kalma Java versiyonunu mecbur tutması gibi.



Maalesef yukarıda izah ettiğim gibi, bu tür ROM'larda bir sona gelmiş olabiliriz. Örneğini verdiğiniz CalyxOS'da geliştirme hemen hemen tamanmen durmuş durumda.

CalyxOS'un konuyla ilgili duyurusu:

Community update - our progress on CalyxOS after the release of Android 16

Community update - our progress on CalyxOS after the release of Android 16

calyxos.org

GrapheneOS da çok ağır ilerliyor ve büyük olasılık bir yerde tıkanacak. Android 16 tabanlı sürümünü yayınladılar fakat Pixel kodları eksik olduğu için normalde daha kısa sürede yaptıkları işleri şu an çok daha uzun sürelerde, artan zaman ve enerji maliyetiyle yapmak zorundalar ve bu şekilde bile güvenlik yamaları dahil birçok eksikleri var.

Konuyla ilgili GrapheneOS forumlarındaki tartışma:

GrapheneOS issues porting Android 16 - GrapheneOS Discussion Forum

GrapheneOS discussion forum

discuss.grapheneos.org

Aslına bakarsanız zaten tam da bu yüzden adını andığım projeler için "desteklenmesi gerekiyor" diyorum en başından beri. Fakat maalesef donanım üreticileri de bu konuda çok taşın altına elini koymaya yanaşmıyor. Huawei bunu mecbur kaldığı için yaptı ama kendisi de benzer bir "big tech" olma riski taşıyor.

Linux dünyası ise bazı konularda maalesef belirli bir çatı altında toplanmaya pek müsait değil. Hatta eğer yeni çağda çok miktarda yeni yazılımcı yetişmemiş olsaydı, Linux dünyası hala 10-15 yıl önceki dönemlerinde olur, alternatifleri olmadığı için hala en küçük bir işi yapan bütün programlar paralı olur, crackli yazılımlar hala deli gibi her yerde paylaşılıyor olurdu. Maalesef bu konuda Linux çekirdeğinin orijinal yapımcısı ve yöneticisi Linus Torvalds da benzer bir görüşte. (Yani Linux dünyasının iyiye doğru gitmediği yönünde.)

O bakımdan daha kolektif bir şeyler yapılması, bu konuda donanım geliştirenlerin desteklenmesi gerek. Burada donanımdan kastım da "vendor lock" olmayan donanımlar. Yani yağmurdan kaçarken doluya tutulmamak adına, donanımların da açık ve standart olması önem arz ediyor. Aksi halde Microsoft gider Canonical gelir, prensipte çok da bir şey değişmez.

Peki ozaman kuzu kuzu kabul edelim. Hiç sesimiz çıkmasın ulu google ye üstümüzden kar etmeye devam etsin diyelim. İsteyen uğraşsın bilmeyenler Matrix köleleri gibi yaşamaya devam etsinler.

 

[Turab Garip]

Hayır. Tam tersine "nasılsa açık kaynak" diyerek AOSP'a bel bağlamamak gerektiğini, onun yerine AOSP'tan tamamen bağımsız şeylere yönelinmesi gerektiğini açıkladım. Çünkü ne kadar da açık kaynak olsa da Google'a güven olmayacağı anlaşılmış oldu. Öyleyse illa AOSP olsun diye ısrar edip zorlamaya gerek yok. Günümüzde geçici çözümler olabilir, ancak ben meseleye daha uzun vadede bakan bir bakış açısı paylaştım.

Şöyle özetleyeyim; siz başlığı "Google olmayan telefon istemek hakkımız" diye açmışsınız, bense "biraz daha geniş düşünün ve sadece Google olmayan değil, hiç Google'a ait olmayan telefon isteyin" diyorum.

 

[antigoogle]

Hayır. Tam tersine "nasılsa açık kaynak" diyerek AOSP'a bel bağlamamak gerektiğini, onun yerine AOSP'tan tamamen bağımsız şeylere yönelinmesi gerektiğini açıkladım. Çünkü ne kadar da açık kaynak olsa da Google'a güven olmayacağı anlaşılmış oldu. Öyleyse illa AOSP olsun diye ısrar edio zorlamaya gerek yok. Günümüzde geçici çözümler olabilir, ancak ben meseleye daha uzun vadede bakan bir bakış açısı paylaştım.

Şöyle özetleyeyim; siz başlığı "Google olmayan telefon istemek hakkımız" diye açmışsınız, bense "biraz daha geniş düşünün ve sadece Google olmayan değil, hiç Google'a ait olmayan telefon isteyin" diyorum.

Kusura bakmayın ben yanlış anlamışım . Tabiki benimde isteğim o, adroid harici bir mobil işletim sistemi örneğin sailfish os,meego veya tizen tarzında aslında aynı noktadayız . Ama malesef dediğiniz gibi sektör bundan çok uzakta google ve apple kısakacına girmiş durumda . İşte hiç olmaz ise harmony os bir umut diyerek bakıyorum .Nokia ve blackberry ye yapılan oparasyonlar ile sektörden silindi. Samsung tizen ile biraz umut verdi ama sonra google nin yörüngesine girdi. Keşke En azından Nokia symbian veya meego ile sektörde kalsaydı saçma sapan windows phone ye takılmasaydı. Bugün herşey çok farklı olurdu. Açık kaynak veya kapalı kaynak tan ziyade kullanıcıyı düşünen gizliğe önem veren bir işletim sistemi şart . İlginize çok teşekkür ederim.