Merhaba arkadaşlar, bu konuda su-sıvı soğutma hakkında biraz bilgi paylaşmak istiyorum.
Bir bilgisayar içinde en çok ısınan iki parça işlemci ve grafik işlemcidir.Ufak bir alan içerisine sıkışmış olan milyonlarca transistorun, elektrik enerjisine gösterdiği dirençle ortaya çıkan ısı enerjisi, bu parçaların sıcaklığının istenmeyen seviyelere ulaşmasına yol açar.Parçaların ısınmasının ne zararı var diye sorabilirsiniz. En temel fizik kurallarından biri, maddelerin ısınınca genleştiğini söyler. Bu kural elbettebilgisayar bileşenleri için de geçerli.
Çalıştıkça ısınan işlemci genleşir, kapattığınızda soğuyarak tekrar eski halini alır. Isınma ve sıcaklık artışı ne kadar büyük olursa, bu genleşme de ona göre daha fazla olur. Bu da sürekli büyüyüp, küçülen işlemcininüzerinde küçük çatlakların olmasına yol açabilir.Bunun dışında, çok fazla ısınan işlemcinin elektrik iletkenliğinin azalması,sistemin kilitlenmesine yol açar. Bütün bu negatif etkileri ortadan kaldırmak için, işlemci ve grafik işlemcide zorunlu olmak üzere, tüm bilgisayar bileşenlerinde soğutma sistemi kullanılabilir.
Hava soğutmanın yetmediği yerlerde su soğutma sistemleri devreye giriyor. Hava soğutma sistemlerinde işlemciye temas eden kısmın üzerinde, genelde alüminyumdan yapılmış kanatçıklar yer alır. Bu kanatlar, işlemciye temas eden yerdeki ısıyı alır, üst ya da yan tarafta bulunan fan ise bu ısıyı kanatların üzerinden uzaklaştırır.Sıvı soğutma sistemlerinde ise ısıyı taşıma görevi genelde sudadır. İşlemciler için kullanılan su soğutma sistemleri temel olarak üç parçadanoluşur. İşlemciye temas eden yerdeki su bloğu, pompa ve genelde bir adet fan ve radyatörden oluşan ısı değiştiriciden ibaret olan sistemlerde su, borular aracılığıyla taşınır.
Su soğutmayı, hava soğutmadan daha üstün kılan iki temel fiziksel özellik var. Bunların ilki, suyun ısı iletkenliğinin havaya oranla 25 kat daha fazlaolmasıdır. Bu sayede su, havadan çok daha hızlı bir şekilde ısıyı fanın olduğu bölgeye aktarabilir.İkinci üstün özellik ise suyun ısı kapasitesinin, havadan çok daha fazla olması. Isı kapasitesi havaya oranla 4 kat daha fazla olan su, sıcaklığının artması için dört kat daha fazla ısı enerjisine gerek duyuyor.Su soğutma sistemleri bu kadar avantaja sahipse, niye hepimiz hava soğutma sistemi kullanıyoruz? Avantajlarının yanı sıra, su soğutma sistemlerinin bazı dezavantajları da var. Bunların başında su sızdırmariski ve bakım ihtiyacı geliyor.Hava soğutmaları belli aralıklarla tozdan arındırdığımız sürece, başımıza çok büyük sorun yaşatmayacaklardır. Öte yandan su soğutma sistemlerinde her zaman için sızdırma riski vardır.Çalışan bir bilgisayarın üzerine su dökülmesi çok büyük hasara yolaçabilir. Bu sebeple, su soğutma sistemlerini sık sık kontrol etmeli ve bakımdan geçirmeliyiz.
Bu makale SDN den alıntılanmıştır ancak ben bunların üstüne biraz daha detay ilave ederek neler yapabileceğimizi anlatmak istiyorum.
Öncelikle iki seçeneğimiz var su soğutmada, hazır halde bulunan ürünlerden seçebiliriz, kendimiz bize özel seti geliştirebiliriz.
Hazır su soğutmalar:
Resimde de görüldüğü üzere, fanları, radyatörü, soğutma bloğu, pompası ve sıvısı her şeyiyle takım halde gelen bu sistemler genelde işlemcilere uygulanıyor. Peki modifiye bağımlıları bununla yetinir mi? Tabiki ekran kartına da aynı sistemi uygulayabilirsiniz. Ekran kartının soğutucu sistemi söküldükten sonra internette satılan montaj aparatları ve ya kendin yap tarzında çözümlerle ekran kartımıza da aynı soğutucuyu ekleyebiliriz.
Pek tabi sistemde soğutulması gereken pek çok bölge var. Bu tarz hazır setlerden uzaklaşıp daha da profesyonel ya da şov amaçlı yapılan bir kasada şu donanımları soğutmak mümkün
1-) CPU
2-) Ekran Kartı
3-) Kuzey Köprüsü
4-) Güney Köprüsü
5-) Ramler
6-) HDD
7-) Mosfetler
Bunların hepsi için marka model ya da universal soğutma blokları var. Blokları ayrıca almaya da gerek olmayabiliyor. Örneğin EVGA gibi markanın bazı ekran kartlarında su soğutma hazır geliyor. Size sisteminizin kablolarını oraya kadar uzatmak kalıyor. Blokların seçimi: blokların alt yüzeyleri bakırdır. Bu kaplama değil saf madendir. Soğutmayı oldukça iyi iletmesini sağlar. Alt yüzey ne kadar parlaksa işin aslı ürün o kadar kalitelidir
AMD intel uyumlu olarak gelir cpu blokları ancak yine de almadan önce bakmak gerek Ekran kartı için iki seçenek var, sadece işlemciyi soğutan standart bir blok alınabilir ancak bütün ekran kartı yüzeyini kaplayan daha sağlıklıdır. Bunun nedeni transistörler, mosfetler tam boy olmayanda aşırı ısınabilir. Kuzey köprüsünden güney köprüsüne kadar uzanan anakart blokları olduğu gibi bu standart olarak gelen anakartlar da var. Örneğin asusun bu şekilde bir ürünü var. Genelde raid0 gibi uygulamalarla pek uğraşmayan kullanıcılar sadece kuzey köprüsünü soğutmayı tercih ediyor ve bunun da performansa katkısı oldukça önemli, çip setin işlevinden ötürü. Peki sadece blokları almak yeter mi? Tabiki hayır. Pompa, radyatör, fitting denen hortumları bloğa bağlayan apartlar, rezervuar, hortum ve soğutma sıvısı. Pompayı seçerken eğer büyük bir ağ oluşturduysak en hızlı devir yapanı seçmekte fayda var. Saatte 800L gibi rakamlar fazla fazla yetecektir. Radyatör en az 240mm olmalı yani üstüne 2 adet fan bağlanabilmeli. Böylelikle yeterli soğutmayı sağlayacaktır. Rezervuar ise dvd okuyucu yerine monte edilebilecek şekilde ya da kasanın her hangi bir yerinde konumlanacak şekilde olabilir. Şimdilik aklıma gelenler bu şekilde. Bu konu altında uzun uzadıya konuşulabilir , birkaç resimle süsleyelim
Bir bilgisayar içinde en çok ısınan iki parça işlemci ve grafik işlemcidir.Ufak bir alan içerisine sıkışmış olan milyonlarca transistorun, elektrik enerjisine gösterdiği dirençle ortaya çıkan ısı enerjisi, bu parçaların sıcaklığının istenmeyen seviyelere ulaşmasına yol açar.Parçaların ısınmasının ne zararı var diye sorabilirsiniz. En temel fizik kurallarından biri, maddelerin ısınınca genleştiğini söyler. Bu kural elbettebilgisayar bileşenleri için de geçerli.
Çalıştıkça ısınan işlemci genleşir, kapattığınızda soğuyarak tekrar eski halini alır. Isınma ve sıcaklık artışı ne kadar büyük olursa, bu genleşme de ona göre daha fazla olur. Bu da sürekli büyüyüp, küçülen işlemcininüzerinde küçük çatlakların olmasına yol açabilir.Bunun dışında, çok fazla ısınan işlemcinin elektrik iletkenliğinin azalması,sistemin kilitlenmesine yol açar. Bütün bu negatif etkileri ortadan kaldırmak için, işlemci ve grafik işlemcide zorunlu olmak üzere, tüm bilgisayar bileşenlerinde soğutma sistemi kullanılabilir.
Hava soğutmanın yetmediği yerlerde su soğutma sistemleri devreye giriyor. Hava soğutma sistemlerinde işlemciye temas eden kısmın üzerinde, genelde alüminyumdan yapılmış kanatçıklar yer alır. Bu kanatlar, işlemciye temas eden yerdeki ısıyı alır, üst ya da yan tarafta bulunan fan ise bu ısıyı kanatların üzerinden uzaklaştırır.Sıvı soğutma sistemlerinde ise ısıyı taşıma görevi genelde sudadır. İşlemciler için kullanılan su soğutma sistemleri temel olarak üç parçadanoluşur. İşlemciye temas eden yerdeki su bloğu, pompa ve genelde bir adet fan ve radyatörden oluşan ısı değiştiriciden ibaret olan sistemlerde su, borular aracılığıyla taşınır.
Su soğutmayı, hava soğutmadan daha üstün kılan iki temel fiziksel özellik var. Bunların ilki, suyun ısı iletkenliğinin havaya oranla 25 kat daha fazlaolmasıdır. Bu sayede su, havadan çok daha hızlı bir şekilde ısıyı fanın olduğu bölgeye aktarabilir.İkinci üstün özellik ise suyun ısı kapasitesinin, havadan çok daha fazla olması. Isı kapasitesi havaya oranla 4 kat daha fazla olan su, sıcaklığının artması için dört kat daha fazla ısı enerjisine gerek duyuyor.Su soğutma sistemleri bu kadar avantaja sahipse, niye hepimiz hava soğutma sistemi kullanıyoruz? Avantajlarının yanı sıra, su soğutma sistemlerinin bazı dezavantajları da var. Bunların başında su sızdırmariski ve bakım ihtiyacı geliyor.Hava soğutmaları belli aralıklarla tozdan arındırdığımız sürece, başımıza çok büyük sorun yaşatmayacaklardır. Öte yandan su soğutma sistemlerinde her zaman için sızdırma riski vardır.Çalışan bir bilgisayarın üzerine su dökülmesi çok büyük hasara yolaçabilir. Bu sebeple, su soğutma sistemlerini sık sık kontrol etmeli ve bakımdan geçirmeliyiz.
Bu makale SDN den alıntılanmıştır ancak ben bunların üstüne biraz daha detay ilave ederek neler yapabileceğimizi anlatmak istiyorum.
Öncelikle iki seçeneğimiz var su soğutmada, hazır halde bulunan ürünlerden seçebiliriz, kendimiz bize özel seti geliştirebiliriz.
Hazır su soğutmalar:
Resimde de görüldüğü üzere, fanları, radyatörü, soğutma bloğu, pompası ve sıvısı her şeyiyle takım halde gelen bu sistemler genelde işlemcilere uygulanıyor. Peki modifiye bağımlıları bununla yetinir mi? Tabiki ekran kartına da aynı sistemi uygulayabilirsiniz. Ekran kartının soğutucu sistemi söküldükten sonra internette satılan montaj aparatları ve ya kendin yap tarzında çözümlerle ekran kartımıza da aynı soğutucuyu ekleyebiliriz.
Pek tabi sistemde soğutulması gereken pek çok bölge var. Bu tarz hazır setlerden uzaklaşıp daha da profesyonel ya da şov amaçlı yapılan bir kasada şu donanımları soğutmak mümkün
1-) CPU
2-) Ekran Kartı
3-) Kuzey Köprüsü
4-) Güney Köprüsü
5-) Ramler
6-) HDD
7-) Mosfetler
Bunların hepsi için marka model ya da universal soğutma blokları var. Blokları ayrıca almaya da gerek olmayabiliyor. Örneğin EVGA gibi markanın bazı ekran kartlarında su soğutma hazır geliyor. Size sisteminizin kablolarını oraya kadar uzatmak kalıyor. Blokların seçimi: blokların alt yüzeyleri bakırdır. Bu kaplama değil saf madendir. Soğutmayı oldukça iyi iletmesini sağlar. Alt yüzey ne kadar parlaksa işin aslı ürün o kadar kalitelidir
AMD intel uyumlu olarak gelir cpu blokları ancak yine de almadan önce bakmak gerek Ekran kartı için iki seçenek var, sadece işlemciyi soğutan standart bir blok alınabilir ancak bütün ekran kartı yüzeyini kaplayan daha sağlıklıdır. Bunun nedeni transistörler, mosfetler tam boy olmayanda aşırı ısınabilir. Kuzey köprüsünden güney köprüsüne kadar uzanan anakart blokları olduğu gibi bu standart olarak gelen anakartlar da var. Örneğin asusun bu şekilde bir ürünü var. Genelde raid0 gibi uygulamalarla pek uğraşmayan kullanıcılar sadece kuzey köprüsünü soğutmayı tercih ediyor ve bunun da performansa katkısı oldukça önemli, çip setin işlevinden ötürü. Peki sadece blokları almak yeter mi? Tabiki hayır. Pompa, radyatör, fitting denen hortumları bloğa bağlayan apartlar, rezervuar, hortum ve soğutma sıvısı. Pompayı seçerken eğer büyük bir ağ oluşturduysak en hızlı devir yapanı seçmekte fayda var. Saatte 800L gibi rakamlar fazla fazla yetecektir. Radyatör en az 240mm olmalı yani üstüne 2 adet fan bağlanabilmeli. Böylelikle yeterli soğutmayı sağlayacaktır. Rezervuar ise dvd okuyucu yerine monte edilebilecek şekilde ya da kasanın her hangi bir yerinde konumlanacak şekilde olabilir. Şimdilik aklıma gelenler bu şekilde. Bu konu altında uzun uzadıya konuşulabilir , birkaç resimle süsleyelim
