Linux'un Kullandığı Dosya/Formatları Hakkında

[Hopeツ︎]

Selam Linux severler! biliyorsunuz daha önce Linux'un kullandığı dosya sistemlerini ve ne yapıda olduklarını incelemiştik detaylandırmıştık. Şimdi aslında yine benzer bir şey yapacağız fakat bazı farklılıkları içerisinde barındıracak... Yani bu sefer Ext, fat, vb. Eklerine sahip dosya formatlarını incelemeye ve özetlendirmeye çalışacağız yapabildiğimizce. Böyle bir konunun bilincinde olmak Linux kullanıcılarına ne katacak? diye soracak olursanız, bu dosya formatlarının Linux'un kurulum aşamalarında dahi kullanıldığını ve bu seçenekleri bilmenin faydalı olacağına dair bir cevap verebiliriz sizlere.

Birçok Linux dağıtımının size kurulumda varsayılan olarak "Ext4"ü sunduğunu görebilirsiniz. Bunun sebebi ise; Ext, Ext2, Ext3'den daha sağlıklı çalışması... Merak etmeyin, Ext4'te dahil olmak üzere tüm kullanılan format yapılarını inceleyeceğiz zaten sırası ile. Yine ext4'ün özelliklerinden birine değinelim, bu format yapısı sadece Linux'un okuyabileceği, analizini yapabileceği türde tasarlanmıştır. Yani özetle Ext4, Windows veya MacOS'un okuyabileceği bir dosya formatı değildir.

Size uygun dosya formatını seçerken Journaling (Günlükleme) özellikli olmasına dikkat ederseniz bu seçim daha uygun olacaktır, zira günlükleme formatlarında aktarılacak veri direkt olarak aygıta yazılmaz bu ilk önce günlüğe geçirilir... Aygıta veri başarıyla aktarılırsa günlük geçidi kaldırılır. Yani veriyi yazdırırken herhangi bir sıkıntı oluştuğunu düşünün, bir elektrik kesintisi veya bir sistem sorunu. Bu esnada journaling'e sahip olan bir dosya formatlı makine girdiyi tekrar günlükten okuyacak ve ortada sorun kalmayacaktır. Hadi kullanılan dosya formatlarına göz atalım şimdi...

Ext: "genişletilmiş dosya formatı" manasını taşır. Linux/Unix dünyası ilk olarak Ext ile hayat buldular denebilir... Bir diğer anlamıyla Minix'in çatallamasıdır, Ext'in ilk halleri tahmin edileceği üzere acemice idi. Fakat yanlarına ne zaman sayılar eklenir oldu ise profesyonel anlamda gücünü kazandı. Genişletilmiş tabiri ile anılması veri politikasında izlediği aşamalı yöntemlerden kaynaklıdır.

Ext2: Tahmin edileceği üzere Ext'in devamı niteliğinde Linux'ta hayat bulmuştur ve journaling özelliğine sahip değildir. Günlüklemeye sahip olmaması beraberinde güvenlik zafiyetlerini ve kullanılabilirliği kısıtlar niteliktedir.

Ext3: Evet Ext3 dosya formatı nihayet günlüklemeyi hayata geçirdi ve geliştirme aşamalarını bu yönde kaydetti. Ve ekstra bir çaba gösterilmeden bölümler Ext2, Ext3 birleşiminden faydalanarak uyum sağlayabilir hale getirilebilir durumdadır.

Ext4: Birçok Ext'e uyum sağlayabilir şekilde geliştirilmiştir... Dosya formatında yaşanabilecek aksaklıkları önleyebilen yapısı ile öne çıkarır kendini ayrıca daha büyük depolama alanlarına müsaade eder. USB sorunlarını en aza indirgemek adına kullandığı yöntemler mevcuttur. Özetle tüm Ext formatlarının en iyisi ve geliştirilmişidir.

BtrFS: Diğer anlamları ile "Butter" , "Better" Oracle tarafından geliştirilen bir dosya formatıdır. Yine bazı Linux distrolarının default (varsayılan) olarak kullandığı "ReiserFS" ile benzerlik taşır. BtrFS, için öngörüler çok olumlu... Geliştiriciler bu dosya formatının ileriki zamanlarda daha da iyi hale gelebileceğini hatta bir çok dağıtımın bu formatı varsayılan olarak önereceğini iddia ediyorlar.

ReiserFS: İlk duyurulduğunda büyük merak uyandıran ReiserFS, Ext dosya formatının dahi hayata geçiremediği birçok özelliği uygulamaya koymuştu... Daha sonra ReiserFS, "Reiser4" projesi ile yeniden toparlanma adında bir adım atmıştır, fakat kişisel sebepleri ve sorunları nedeniyle geliştiricileri Reiser projesini devam ettirememişlerdir.

ZFS: Solaris adına, Sun Microsystems bu projeyi sahiplendi ve sonrasında Oracle ZFS'nin yeni sahibi olarak kullanıcıların karşısına çıktı. Diskler için birçok gelişmiş özelliğe sahiptir; sürücü havuzları, dinamik disk şeritleri vb gibi. ZFS Linux çekirdiğine geçirilemiyor ancak dağıtımlarda bu özelliğe ekstra erişebiliyorsunuz. Örneğin Ubuntu ZFS için destek verdiğini duyurmuştu.

XFS: Geliştiricileri Silicon Graphics'dir. Dosya bozulmalarını engellemek adına kullandığı yöntemler mevcuttur, büyük hacimli dosyalarda iyi performans gösterir fakat iş çoğul dosyalarla çalışmaya gelince bir adım geride denebilir. Belki sunucular için iyi bir dosya formatı türü...

JFS: Diğer adıyla "Journaled File System" IBM tarafından geliştirilmiştir ve daha sonrasında Linux'a entegresi sağlanmıştır. Büyük ve küçük hacimli dosyalar için eşzamanlı yüksek CPU performansı sağlar. Bölümler dinamik modda yeniden boyut kazanabilir fakat küçültülemezler.

Fat16, Fat32, exFAT (FAT Formatları): Genel olarak Microsoft'un kullandığı dosya formatları olarak bilinirler, fakat Linux'ta biçimlendirme işlemlerinde yine karşımıza çıkmaktalar... Harici depolama aygıtları farazi, bir USB belleğiniz var bu formatlardan biri ile biçimlendirilir ve daha sağlıklı hale gelirler. Windows'un dışında bu format türleri, MacOS ve diğer işletim sistemleri tarafından da okunabilmektedir. exFAT diğerlerinden farklı olarak daha fazla hacim (depolama) alanını desteklemektedir.

Linux'la kalın.

SDN/Forum adına hazırlanmıştır, alıntı değildir.