Linux'ta (f)Disk Yönetimi Ve İpuçları

[Hopeツ︎]

Selam Linux severler, yine faydalı olabileceğini düşündüğüm bir konu ile beraberim sizlerle... Öncesinde mottomuz şu olsun; "Gparted'in grafiksel arayüz ekranı var ise, fdisk'inde uçbirimsel güzellikleri var." Tamam, Gparted'da şu disk işlerini bir yazılım yardımı ile ne diyebiliriz, daha kolay belki de hallletmiş oluyoruz. Fdisk her ne kadar grafik vaad etmesede komutları bilindiği ve mantıklı şekilde kullanıldığı zaman gayet etkili, ve güzel sonuçlar çıkarıyor aslında ortaya. Hayır şimdi şunu demiyoruz, Linux hakkında acemi bir kişi öncesinde kalksın disk bölümleme vb. İşlerini fdisk'te halletsin... Zira fdisk genel manada birçok Linux dağıtımında bulunur yani entegre olarak sizi yormadan gelir. Gparted ise, evet onu da birçok dağıtımda görebiliriz entegre olarak fakat tanımlı şekilde gelmediği dağıtımlarda mevcuttur ve manuel kurulum yapmak zorunda kalırsınız.

Esas konuya gelecek olursak, evet disk işlerini grafiksel olarak (basit) şekilde halletmek cazip gelebilir. Bir diğer yandan fdisk'in mantığını çözmek hatta kullanmak daha caziptir, grafiksel yüzün belirttiği seçeneklerin limitine takılmazsınız ekstra işlemlerle bilgi durumunuza güç katarsınız. Örneğin bazı dağıtımlar vardır; Sizi kurulumunda grafik yardımına tabi tutmaz direkt olarak terminal ekranına yönlendirir ve işlemleri o ekranda halletmek zorunda kalırsınız. Bu gibi gelişmelere Linux dünyasında şaşırmamak gerekir çünkü olağandır. Her şey tamam ise artık fdisk ne imiş ne değilmiş bir bakalım isterseniz...

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Fdisk Nedir/Fdisk İle Neler Yapılabilir?
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Linux/Unix'te disk yönetimi adına kullanılmakta olan terminal yazılımıdır. Terminalde text (metin) tabanlı olarak disklerinizin tümünü görüntüleyebilir, yeni bölümünü hazırlayabilir, yeniden boyut tanıyabilir, değiştirmeler uygulayabilir, bölümleri yok edebilir, kopyalayabilir, bir başka alana taşıyabilirsiniz.
(*Tüm işlemler için terminalde root olmalısınız.)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Makinede Var Olan Diskleri Görüntülemek
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

root@Princeps~#: fdisk -l
Disk /dev/sda: 50 GiB, 53687091200 bayt, 104857600 sektör
Birimler: sektör 1 * 512=512 bayt
Sektör Boyutu: (mantıksal/fiziksel) 512=512 Bayt
G/Ç Boyutu (en düşük/ en uygun): 512=512 Bayt
Disket Tipi: dos
Disk Belirleyicisi: 0x51002a93

Disklerimizi görüntülemek, listelemek için "fdisk -l" parametresini kullanırız.

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Belirli Bir Diski Görüntülemek
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

root@Princeps~#: fdisk -l /dev/sda
Disk /dev/sda: 50 GiB, 53687091200 bayt, 104857600 sektör
Birimler: sektör 1 * 512=512 bayt
Sektör Boyutu: (mantıksal/fiziksel) 512=512 Bayt
G/Ç Boyutu (en düşük/ en uygun): 512=512 Bayt
Disket Tipi: dos
Disk Belirleyicisi: 0x51002a93

Aygıt           Açılış     Başlangıç               Son             Sektör        Boyut   ld     Türü
/dev/sda1   *            2048            104855551      104853504      50G      83    Linux

*Sanal makinemde /dev/sda1 diskimi ayrıntılı olarak görmüş oldum. Hangi diskte işlem gerçekleştireceksem fdisk'den sonra belirtmeliyim, "-l" olmadan.
(/dev/sda, /dev/hda... gibi)

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
Fdisk Genel Tablolama Ve İşlemler
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Artık "-l" parametresini komut satırına eklemeden direkt olarak fdisk'e aygıtı tanıtıyorsanız; "fdisk /dev/sda vb." Şöyle bir yazı görürsünüz ekranda,
(fdisk util-linux sürüm.'e hoş geldiniz.) Burada yazana dikkat ediyoruz... "Değişiklikler siz onları yazmaya karar verene kadar sadece bellekte kalacak. Yaz komutunu kullanmadan önce dikkat ediniz... Yani kısaca demek istiyor ki, senin uçbirime işlediğin komutları hafızama alıyorum fakat değişiklikleri kalıcı hale getirmek için onayına ihtiyacım var. Ayrıca, kalıcı komut değişikliklerinde dikkatli ol.

Komut (yardım için m): m diyerek entera basıyoruz bu bölümde. Sonra aşağıya işlemlerde kullanabileceğimiz komutlar listelenecektir...

d>: Bir disk bölümü sileceksek kullanacağımız parametredir.

Komut (yardım için m): d
Bölüm numarası: Hangi diskte işlem gerçekleştireceksem örneğin; /dev/sda1 ise "1" girmeliyim.

p>: Bölümleme tablosunu ekrana yazdırır, "fdisk -l = disk'te olduğu gibi."

n>: Diskte yeni bir bölüm oluşturmak istiyorsak kullanırız.

Komut (yardım için m): n
e uzatılmış (extended)
p birincil (primary partition)

extended bir bölüm ekleyeceksem "e" girer, daha sonra + yardımı ile belirleyeceğim M boyutunu yazarım. "+10456M" gibi...

w>: Bütün değişiklikler ayarlandıktan sonra "onay" komutudur. Her şeyi kalıcı hale getirir...

Komut (yardım için m): w
Bölüm tablosu değiştirildi!

Oluşturulan Bölümü Biçimlendirmek: Böyle bir isteğim var ise, "mfks.ext4 /dev/sda1" komutunu terminalde okuturum ext4 bir biçimlendirme gerçekleştiririm.

Disk Boyutunu Öğrenmek: "fdisk -s /dev/sda1" bir bana belirttiğim diskin tam boyutunu gösterecektir.

Diskteki Önyükleme Bölümünü Aktif/Pasif Hale Getirmek: "fdisk /dev/sda" ile işlem yapacağım diski belirtirim, ardından tabloyu "p" ile ekrana yazdırırım... Önyükleme ayarlı bir bölüm var bu "*" sembolü ile gösterilir. O halde, "a" komutunu okuturum ardından devredışı bırakırım. Etkin yapacaksam yine "a" komutunu veriririm ve yine belirlediğim diskte önyükleme etkin olur.

*Genel olarak ihtiyaç duyulabilecek komutlara öncelik vermeye çalıştım, "m" ile ekrana gelecek çokça parametreyi ekstra olarak görebilir ve işlemleri buna göre uygulayabilirsiniz...

SDN/Forum adına hazırlanmıştır, alıntı değildir.