Giriş Ekranı Yöneticisi (Display Manager) olmadan Masaüstünü Başlatmak

[Finix]

Giriş ekranı yöneticisi, gavurcada display manager diye de geçer, boot işlemi tamamlandıktan sonra masaüstünü çalıştırmanız için şifre soran kısma denir. (Buradan çeşitlerine daha detaylıca bakabilirsiniz: Giriş ekranı yöneticileri (Display Managers)) Oldukça kullanışlı bir araç olmasına rağmen kimi zaman bu display managerlerı kullanmadan doğrudan konsol üzerinden sistemi başlatmayı daha doğru görebilirsiniz.

1- Kullandığınız dağıtımda paketler yanlış paketlenmiş olabilir. Örneğin siz bilgisayarınızı başlatmak isterken display manager birden cevap vermez halde kalabilir. Bu pek başınıza gelebilecek bir ihtimal değil fakat dağıtımların beta/factory sürümlerinde olağan bir durumdur.
2- Kullandığınız display managerin "Ölürüm Türkiyem" şarkısıyla beraber açılması veya arkaplana Bangladeş'in ulu önderi Bangabadhu Şeyh Muciburrahman'ın resmini koymak için yaptığınız bir takım şeyler display managere "Gidiyorum lan ben!" dedirtmiş olabilir.
3-Karıya kıza hava atmak için "Baaaak nasıl da hekırım ama" diye masaüstünü kendi komutunuzla açmak istiyor olabilirsiniz.
4-Display manageri açılışı yavaşlatan bir parça olarak görüyor olabilirsiniz veyahut bilgisayarınızı her açtığınızda işiniz masaüstü ortamı ile olmadığı için grafik arabiriminin otomatikmen açılmasını doğru görmüyor olabilirsiniz.

Nedenler çoğaltılabilir fakat bunun pek de bir önemi yok. Eğer böyle bir şeye ihtiyaç duyuyorsanız kullandığınız display server'a göre (Wayland veya X.org) seçenekleriniz var. Fedora gibi her yeni çıkan şeye bodoslama dalmayan bir dağıtım kullanmıyorsanız ve KDE, Gnome gibi masaüstü ortamları ile pek işiniz yoksa muhtemelen kullandığınız display server X.org'dur. Eğer gerçekten de kararsızsanız şöyle bir komutu masaüstünüz açıkken uçbirimde yazmak sizin için yeterli:

 ps -e | grep X

Sonuca göre sisteminiz Wayland mı kullanıyor X.org mu kullanıyor yoksa Richard Stallman ile halay mı çekiyor rahatlıkla anlayabilirsiniz. Lakin daha masaüstünü çalıştırmamışsanız muhtemelen X.org sisteminizde yüklüdür, ona oynayın.

X.org

$HOME/.xinitrc adında bir metin dosyası oluşturun ve şu satırları ekleyin:

exec rererörörö

ve ardından tty1'de (Ctrl + Alt + F1, F2'de olabilir) şu komutu yazınız.

startx

Eğer konsol ortamında nasıl metin belgesi oluşturacağınızı bilmiyorsanız şöyle bir komut yazın:

nano $HOME/.xinitrc

içeriğine gerekli şeyi yazdıktan sonra ctrl+x'e basın, e'ye bastıktan sonra tekrar enter'a basarak dosyanızı kaydedebilirsiniz. Eğer .xinitrc dosyasını düzenlemezseniz TWM (Tırt Window Manager) açılacaktır, pek kullanışlı olduğunu söyleyemem lakin bir uygulama için sadece display server çalıştırmaya ihtiyaç duyuyorsanız hiç de fena bir seçenek değildir. Üstelik sadece 10 mb ram harcıyor.

Bunun dışında "rererörörörö" kısmını kullandığınız masaüstü ortamına göre aşağıdaki şekilde değiştirmeniz vaciptir.

KDE - startkde
Gnome Shell - gnome-session
Xfce - startxfce4
Mate - mate-session
Cinnamon - cinnamon-session
Lxde - startlxde
LXQt - startlxqt

Eğer "Bunların hepsini nasıl hatırlarım lo?" diye haklı bir soru yöneltecekseniz formatların genellikle "startmasaüstü" veyahut "masaüstü - session" şeklinde olduğunu aklınızdan çıkartmayın. Bunun yanısıra diğer masaüstü ortamları için Arch Linux'un Wikisindeki ilgili masaüstü başlığından "Manually start" kısımlarını okumanız yeterlidir.

Wayland
Yeni bir proje olduğu için Linux'un demirbaşları dışında pek de masaüstü ortamı tarafından desteklenmediğini söylemem gerekiyor. Tabii pek çok dağıtım tarafından tercih edilse de KDE, Gnome, Enlightment ve garip gurup projeler dışında pek de destek gördüğünü duymadık. X.org gibi bir metin belgesini düzenlenize gerek yok. İlgili masaüstü ortamına göre şu aşağıdaki komutları çalıştırın yeterli.

Gnome Shell - XDG_SESSION_TYPE=wayland dbus-run-session gnome-session
KDE - startplasmacompositor

Tabii KDE kullanmak için bir neden daha.