Rehber Bilinmesi Gereken Temel BIOS Ayarları

[Sefa Göregen]

Basic Input Output System
BIOS bilgisayarınızın donanım bileşenleriyle işletim sistemi arasındaki ilk köprü olarak görev yapar. BIOS, bilgisayarınızın açılışı sırasında donanımı tanır, başlatma sırasını belirler ve gerekli yapılandırmaları yaparak işletim sisteminin yüklenmesini sağlar. Ancak, BIOS ayarları sadece bilgisayar açılırken değil, aynı zamanda sistem güvenliği, hız ve performans açısından da kritik öneme sahiptir. Bu yazıda, BIOS’daki önemli ayarları inceleyecek ve her birinin ne işe yaradığını anlatacağız.



UEFI Boot
UEFI geleneksel BIOS’un yerine kullanılan yeni nesil bir başlatma ortamıdır. UEFI, daha hızlı sistem başlatma, daha büyük disk destekleme ve gelişmiş güvenlik özellikleri sunar.

• UEFI ile Başlatma: UEFI, BIOS’un yerini alarak, işletim sistemini daha hızlı ve güvenli bir şekilde yükler. UEFI’nin avantajlarından biri, 64-bit işletim sistemlerinin daha hızlı yüklenmesine olanak sağlamasıdır.
• BIOS ile UEFI arasındaki farklar: BIOS, 16-bit modda çalışırken, UEFI 32-bit veya 64-bit modda çalışabilir. UEFI, grafiksel bir arayüz ile kullanıcıya daha sezgisel bir deneyim sunar.
• UEFI Modunda Başlatma: Eğer Windows 10 veya 11 gibi modern bir işletim sistemi kullanıyorsanız, sistemin UEFI modunda başlatılmasını tercih etmelisiniz. Bunun için BIOS’ta "UEFI Boot" veya "UEFI/Legacy Boot" seçeneklerini etkinleştirmeniz gerekecek.

Secure Boot
Secure Boot, UEFI ile birlikte çalışan bir güvenlik özelliğidir. Bu özellik, yalnızca dijital olarak imzalanmış ve güvenilir yazılımların bilgisayarınızda çalışmasını sağlar. Secure Boot, zararlı yazılımların (özellikle bootkit’lerin) bilgisayarınıza yüklenmesini engellemeye yardımcı olur.

• Secure Boot’un Aktif Edilmesi: Secure Boot’u etkinleştirdiğinizde, yalnızca Microsoft gibi güvenilir kaynaklardan alınan işletim sistemleri ve yazılımlar başlatılabilir. Bu özellik, sisteminizin güvenliğini artırır ve özellikle Windows kullanıcıları için önerilen bir ayardır.
• Secure Boot ve Linux: Eğer Linux gibi bir işletim sistemi kullanıyorsanız, Secure Boot bazı sürümlerde uyumsuzluk oluşturabilir. Ancak, çoğu modern Linux dağıtımı Secure Boot ile uyumludur.

Boot Order
Boot Order veya Boot Sequence, bilgisayarınızın açılışında hangi cihazın önce çalıştırılacağını belirleyen bir BIOS ayarıdır. Örneğin, önce USB cihazı veya sabit disk seçilebilir.

• USB'den Başlatma: Eğer bir USB bellekten yapmak istiyorsanız, BIOS üzerinden Boot Order’ı değiştirerek USB’yi ilk sıraya yerleştirmeniz gerekecek.
• Yazılım Güncellemeleri: Eğer bir yazılım güncellemesi veya işletim sistemi kurulumu yapıyorsanız, genellikle boot sırasını değiştirmek gerekir. Bu ayar BIOS menüsünde genellikle "Boot", "Boot Priority" veya "Boot Sequence" başlıkları altında bulunur.

RAM Ayarları
BIOS, bilgisayarınızın RAM modüllerini doğru bir şekilde tanıyıp yapılandırabilir. Buradaki önemli ayarlar şunlardır:

• XMP (Extreme Memory Profile): XMP, RAM’inizin fabrika çıkışındaki hızını ve zamanlamalarını otomatik olarak ayarlayan bir profildir. Eğer RAM’inizin üretici tarafından belirlenen hızda çalışmasını istiyorsanız, BIOS'tan XMP profilini etkinleştirebilirsiniz.

CPU Ayarları
CPU, bilgisayarınızın en önemli bileşenlerinden biridir ve BIOS üzerinden belirli ayarlarla performansını iyileştirebilirsiniz.

• Intel Turbo Boost / AMD Precision Boost: Bu ayarlar, işlemcinizin yük altında hızını otomatik olarak artırır. Bu özellik BIOS'ta genellikle "Advanced" veya "CPU Configuration" başlıkları altında bulunur. Bu, işlemcinin daha yüksek hızlara çıkmasını sağlar ve performansı artırabilir.
• Hyper-Threading : Bu özellik, her fiziksel çekirdeğin birden fazla işlem yapabilmesini sağlar. Hyper-Threading, özellikle çok çekirdekli uygulamalar ve oyunlar için faydalıdır.

Virtualization
Virtualization, bilgisayarınızda sanal makineler çalıştırmanıza olanak tanır. Bu özellik, özellikle yazılım geliştiricileri veya sanal makinelerle çalışan kullanıcılar için önemlidir.

• Intel VT-x / AMD-V: Bu seçenekler, sanallaştırma teknolojisini etkinleştirir. Bu ayarın etkinleştirilmesi, sanal makinelerin verimli bir şekilde çalışmasını sağlar. Sanal makinelerle ilgili işlemler yapıyorsanız, bu ayarı BIOS’ta etkinleştirmeniz gerekecektir.

Fan Kontrolü ve Termal Ayarlar
BIOS, bilgisayarınızdaki soğutma sistemlerini de kontrol etmenizi sağlar.

• Fan Speed Control: Bu ayar, fan hızını manuel olarak ayarlamanıza olanak tanır. Bilgisayarınızın sıcaklık seviyelerine göre fan hızını optimize etmek, daha verimli soğutma sağlar.
• Thermal Monitor: Bu özellik, sistem sıcaklıklarını izler ve anormal bir sıcaklık artışı durumunda sizi uyarır. Aşırı ısınma durumlarında, fan hızını otomatik olarak artırarak sistemin daha serin çalışmasına yardımcı olabilir.

BIOS, bilgisayarınızın doğru ve verimli çalışabilmesi için kritik ayarları içerir. Ancak, BIOS ayarlarını değiştirirken dikkatli olmanız önemlidir. Herhangi bir yanlış yapılandırma, bilgisayarınızın düzgün çalışmamasına veya başlatılmamasına yol açabilir. Bu nedenle, yalnızca ne yaptığınızı bildiğinizde ayarları değiştirmelisiniz.