Baştan Sona Türk Devletleri

[~ KaanCK ~]

1. Hun Devleti: İlk büyük Türk devletidir. M.Ö. 250’den M.S. 216’ya kadar hüküm sürmüştür. Türklük dünyasının öncüleri olarak bilinir. Mete Han döneminde devletin sınırları Japon Denizi’nden Hazar Denizi’ne kadar geniş bir bölgeyi kapsar. Coğrafi mekan olarak dünya hakimiyeti için, zamanına göre yeterlidir. Özellikle Asya kıtasında en büyük güç olmuştur.
2. Batı Hun İmparatorluğu: Büyük Hun İmparatorluğunun ikiye bölünmesiyle, Batı Türkistan’da Coçi Han tarafından kurulan devlet. Coğrafi mekan olarak sınırları Batı Türkistan’ı içine alır. Zaman ve coğrafi mekan çerçevesinde, en büyük bölgesel güç olmuştur.
3. Avrupa Hunları (Batı Hunları):S. 434’de Atilla’nın başa geçmesiyle Avrupa Hunları, büyük bir devlet haline geldiler. Atilla’nın oğulları devleti iyi yönetemeyince, büyük devlet 469’da çökmüştür. Hakim olduğu yıllarda, Avrupa kıtasında en büyük güç olmuştur.
4. Akhunlar: Tabgaç Devleti’nin çağdaşıdır akaçlama alanı içinde 350 yılında kurulmuş ve gelişme göstermiş bir Türk devletidir. Coğrafi sınırları; Horasan, Afganistan ve İran topraklarına kadar uzanır. 557’de Akhunlar tarihe karıştı. Hüküm sürdüğü yıl bakımından kısa olmasına rağmen, hakimiyetleri sırasında, Asya’da büyük bir güç olmuşlardır.
5. Göktürk Devleti: 552’lerde kurulan ve adında ilk defa Türk geçen bir devlettir. 744’de Uygurlar tarafından yıkılmıştır. Coğrafi mekan olarak Orta Asya’yı içine alır. Zamanına göre, Asya’da en büyük hakim güç olmuştur.
6. Uygur Hakanlığı: Büyük Hunların torunları olan Uygurlar, çok sayıda devlet kurmuşlardır. Uygur Hakanlığı bunlardan birisidir. 744-840 yılları arasında hüküm sürmüştür. Selenga, Orhun ve Tola ırmakları havzalarından Baykal gölünün güneyindeki bozkırlara kadar uzanan geniş sahada yaşamışlardır. 100 yıla yakın bir süre içinde, Asya kıtasında, bölgesel güç olmuşlardır. Daha sonra iki ayrı Uygur devleti daha kurulmuştur, bunlar Kansu Uygurları ve Turfan Uygurları’dır.
7. Avar Devleti: Macaristan’da büyük bir devlet kuran Avarlar, zaman zaman İstanbul’u kuşattılar. 630’dan sonra zayıflamaya başladılar. 9. yüzyılda da parçalandılar. Zamanına göre, Avrupa kıtasında bölgesel güç oluşturdular.
8. Hazar Devleti: yüzyıldan itibaren iyice güçlenen ve bütün Doğu Avrupa’yı eline geçiren Hazarlar, 3 yüzyıl hüküm sürdüler. Zaman ve mekan çerçevesinde, bölgesel hâkim güç oluşturdular.
9. Karahanlılar: yüzyılın ortalarında Orta Asya’da kurulan ilk Müslüman Türk devletidir (840-1212).
10. Gazneliler: Karahanlılarla çağdaştır. İlk Müslüman Türk devletlerindendir. Sınırları Afganistan ve Hindistan’ı içine alır. Karahanlılar ile birlikte Asya kıtasında, bölgesel bir güç oldular.
11. Büyük Selçuklu Devleti: Ön Asya’da kurulan ilk ve en büyük Müslüman Türk devletlerinden biridir. 1040-1157 yılları arasında hüküm sürmüştür. Güneybatı Asya’nın tamamına yakınına hakim olan Büyük Selçuklu Devleti, zamanın en büyük bölgesel gücüdür.
12. Hârezmşahlar Devleti: Büyük Selçuklu Devleti ile çağdaş, Aral gölünün güneyinde 10971231 yılları arasında yaşamışlardır. Orta Asya’da bölgesel hakim güç olmuşlardır.
13. Timurlar Devleti: 1370-1507 yılları arasında, Adalar Denizi (Ege) kıyılarından Orta Asya’ya ve Hint Okyanusu’na kadar uzanan geniş topraklar üzerinde hüküm sürmüş büyük bir Türk devletidir. Hakim olduğu topraklar, zamanına göre incelendiğinde, en büyük bölgesel güç olduğu anlaşılır.
14. Bâbur Devleti: 1526-1858 yılları arasında Hindistan’da hüküm sürmüştür. Hakim olduğu tarihlerde, Asya’da büyük bir güç oluşturmuş ve kıtasal hakimiyeti sağlamıştır.
15. Altınordu Hanlığı: 1227-1502 yılları arasında, Karadeniz ile Hazar denizi arasında yaşamış bir Türk devletidir. Yaklaşık üç asır Asya’da kıtasal hakim güç olmuştur.
16. Yüce Osmanlı Devleti: 1299’da Söğüt civarında kurulmuş ve 1922 yılına kadar devam etmiş ve üç kıtada at sürmüş cihan devletidir. Bu cihan devleti, geçmişten gelen Türk devlet geleneğinin kemâle ermiş biçimini dünya sahnesinde, 600 yıl sergilemiştir. 1606 tarihinde imzalanan Zitvatorok Antlaşması ile yüce devlet, toprak bakımından en geniş noktasına ulaşmıştır. Bu tarihlerde, Osmanlı Devleti’nin sınırları; Anadolu, Kafkasya, Kırım, Güney Ukrayna, bugünkü Romanya, Yugoslavya, Bulgaristan, Yunanistan, Macaristan, Suriye, Ürdün, Lübnan, İsrail, Irak, Suudi Arabistan, Yemen, Mısır, Tunus, Libya, Cezayir ve Akdeniz adalarını içine almaktaydı. Yüce Osmanlı Devleti, Dünya tarihinde, zaman ve mekan çerçevesinde ele alındığında, Dünya hakimiyetini sağlamış bir devlettir. Osmanlılar, süre bakımından en uzun (600 yıl), coğrafi mekan olarak en geniş (etki alanı 24 milyon km2, söz sahibi olduğu alan bütün dünya) hakimiyeti kurmuşlardır.

Tarihte kurulmuş Olan Diğer Türk Devletleri ve Hakimiyet Alanları

Burada, tarihi coğrafya açısından, yukarıda incelediğimiz Büyük Türk devletleri dışında diğer Türk devletlerinin kısa bir taraması yapılacaktır. Özellikle yaşadığı coğrafi mekanlar üzerinde durulacaktır.

1. Han ya da Ön Chao Kuzey Çin Hun Devleti: Kuzey Çin’de kurulmuş bir devlettir.
2. Arka Chao Kuzey Çin Hun Devleti: Kuzeydoğu Çin’de kurulmuş bir Türk devleti.
3. Kuzey Liang Hun Devleti: yy.’da Kansu ve çevresinde hüküm sürmüştür.
4. Hsia Hun Devleti: Kuzey Çin’de ordu platformu çevresinde kurulmuş bir Türk devletidir.
5. Tabgaç Devleti: Batı Hun İmparatorluğu yıkıldığı yıllarda, Orta Asya’da kurulmuştur. 557’de Budizmin etkisinde kalarak yıkılmıştır.
6. Doğu Göktürk Hakanlığı: 585 yılında, Göktürk Hakanlığı’nın ikiye ayrılmasından sonra ortaya çıkmıştır. 630 yılına kadar devam eden Doğu Göktürk Hakanlığı’nın coğrafi sınırları; Aral gölü ve çevresi, Ötüken, Kuzeybatı Moğolistan ve Kaşgar’a kadar uzanan geniş bir mekanı içine almıştır.
7. Batı Göktürk Hakanlığı: 585 yılına kadar devam eden Batı Göktürk Hakanlığı’nın sınırları Aral Gölü-Kafkaslar arasındaki geniş toprakları içine almaktadır.
8. Türgiş Devleti: Batı Göktürk Hakanlığı’nın 630’da yıkılışından sonra On Boy’dan biri olan Türgişlerin kurmuş olduğu bu devlet, 750 yılına kadar devam etmiştir. Türklere, şehir hayatını benimseten bir devlettir. Başkenti Talas’dır.
9. Turfan (Kao-Ch’ang) Uygur Devleti: Ötüken Uygurları da denilen Uygur Hakanlığı’nın 840 yılında Kırgızlara yenilgisinden sonra, güneye göç eden Uygurların Turfan havzası ve çevresinde kurmuş oldukları bir devlet. 856 yılında Çin ve Kırgız kıskacı altında dağılmışlardır.
10. Sarı Uygur (Kan-su) Devleti: 840 tarihinde Uygur Hakanlığı’nın yıkılışından sonra 911 tarihinde kurulmuş bir devlet. Orta Asya İpek Yolu ticaretine hakim oldular. 1226 yılında yıkıldı.
11. Karluklar: İslâm dinini ilk kabul eden bir Türk devleti. Çungarya havzası ve Tarım bölgesinde hüküm sürdüler.
12. Kimek Hakanlığı: İrtiş boylarında yaşayan İmek, İmi, Tatar, Balandur, Kıpçak, Lankaz ve Ecdad gibi Türk boylarının bir araya gelerek kurmuş oldukları federasyon bir devlettir.
13. Kırgızlar: 840’dan itibaren Uygur başkenti Ötüken’de devleti kurdular. 1207’de Cengiz Han’ın egemenliğini kabul ettiler.
14. Peçenekler: Bir süre Hazarlar’ın egemenliğinde yaşayan Peçenekler, 10. yüzyıl ortalarına doğru güçlendiler ve 11. yüzyılda dağıldılar.
15. Uzlar: Karadeniz’in kuzeyinde ve Doğu Avrupa’da hüküm sürdüler. Genelde Özi Irmağı çevresinde yaşayan Uzların Selanik’e kadar ilerledikleri bilinir. Peçenekler ile çağdaştır.
16. Kumanlar: yüzyılda Balkaş gölünden Batı Karadeniz kıyılarına kadar uzanan geniş topraklarda hüküm sürdüler. 12. yüzyılda dağıldılar.
17. İdil (Volga) Bulgar Devleti: Coğrafi sınırları; İdil (Volga) nehrinin akaçlama alanına tekabül eder.
18. Tuna Bulgar-Türk Devleti: Hazarların tazyiki ile birlikte Bulgarların bir kısmı 670’lerden itibaren tuna boylarına yerleşmeye başladılar.
19. Toharistan Türk Devleti: Altıncı yüzyılın sonlarında kurulmuş bir Türk devleti. Coğrafi sınırları; bugünkü Afganistan Türkistan’ı topraklarını içine alır.
20. Türk-şahi ya da Tigin-şah Devleti: Kabil, Gazne çevresinde, Sind ırmağı ve Mahaban dağları çevresinde kurulmuş bir devlet.
21. Şûl (Çöl) Türkleri Devleti: Hazar denizinin güneydoğusunda kurulmuş bir Türk devleti. 716 tarihinde Emevi ordularına yenilince, İslâmiyet’i kabul ettiler.
22. Tolunoğulları: 875’de Mısır-Irak arasında kurulan bir Müslüman Türk devletidir. 905’de yıkıldılar.
23. İhşidiler: Tolunoğullarından sonra 935 yılında kurulan devlet yaklaşık 969’a kadar hüküm sürdüler.
24. Şemsiler: 1211-1266 arasında Hindistan’da hüküm sürmüştür. Kurucusu İltutmuş (unvanı Şemseddin) Memluk asıllıdır.
25. Balabanlılar: 1266-1290 yılları arasında Hindistan’da hüküm sürmüş bir Türk devleti.
26. Kalaçlar: 1290-1320 yılları arasında hüküm sürmüştür. Kutbiler, Şemsiler ve Balabanlardan sonra gelen Delhi Türk Sultanlığı’dır.
27. Tuğluklar: Kalaçlardan sonra, Delhi Türk Sultanlığı’nın son halkasını teşkil ederler. 1320-1414 yılları arasında hüküm sürmüşlerdir.
28. Hısn-ı Keyfâ Artukluları: 1101 yılında Artuk’un oğlu Sokman tarafından Hısn-ı Keyfâ (Hasankeyf) ve yakın çevresinde kurulmuştur. 1231 yılında Eyyubiler tarafından yıkılmıştır.
29. Mardin Artukluları: 1108 yılında Artuk’un oğlu İlgazi tarafından Mardin ve çevresinde kurulmuştur. Artuklu devletlerinin en uzun ömürlüsüdür. 1408 yılına kadar hüküm sürmüşlerdir.
30. Harput Artukluları: En kısa ömürlü olan Artuklu devletlerinden biridir. 1185-1233 tarihleri arasında bugünkü Elazığ ve çevresinde hüküm sürmüşlerdir.
31. Saltuklular: 1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolu’da kurulmuş olan 4 Türk devletinden biridir. Erzurum ve çevresinde 1092-1202 yılları arasında hüküm sürmüştür.
32. Mengücekler: Anadolu Selçuklu devletlerinden biridir. Erzincan ve çevresinde 1118-1228 yılları arasında hüküm sürmüşlerdir.
33. Danişmendliler: Sivas ve Divriği çevresinde hüküm sürmüş, Anadolu Selçuklu devletlerinden biridir (1092-1178).
34. Sökmenler (Ahlatşahlar) Devleti: 1110-1207 yılları arasında Van Gölü havzasında hüküm sürmüş bir Türk devleti.
35. Dilmaç Oğulları Beyliği: 1084-1394 tarihleri arasında Erzen ve Bitlis çevresinde hüküm sürmüş bir Türk devleti.
36. Yınal Oğulları Beyliği: 1098-1183 yılları arasında, Diyarbakır ve çevresinde hüküm sürmüşlerdir.
37. İzmir Türk Beyliği (Çaka Beyliği): 1081-1097 yılları arasında, İzmir, Foça, Midilli adası ve çevresinde hüküm sürmüş bir Türk beyliğidir.
38. Türkiye Selçukluları Devleti: 1071 Malazgirt zaferinden sonra Anadolu’da kurulmuş olan ve Bizans’a en yakın olan Türk devletlerinden biridir. 1078-1308 tarihleri arasında hüküm sürmüştür. Konya ve çevresi merkez olmuştur.
39. Suriye Selçukluları Devleti: 1078-1117 yılları arasında, bugünkü Suriye, Lübnan, Ürdün ve İsrail toprakları üzerinde kurulmuş bir Türk devletidir.
40. Dımaşk Atabeyliği: 1104-1154 yılları arasında Güney Suriye’de varlığını sürdüren bir Türk devletidir.
41. Irak Selçukluları Devleti: 1092-1194 arasında Irak ve Güneybatı İran toprakları üzerinde kurulmuş bir Türk devletidir.
42. Zengiler: Büyük Selçuklu Devleti’nin yıkılmasından sonra, Suriye ve Yukarı Mezopotamya’da kurulan bir Türk devletidir. Musul Atabeyliği adı da verilir. 1127-1259 yılları arasında hüküm sürmüştür.
43. Kirman Selçukluları: 1043 Dandanakan zaferinden sonra Tabes vilayeti ile Kirman çevresinde kurulmuştur. Sınırları Umman’a kadar uzanır. 1187 yılında yıkıldı.
44. İldenizler: Zengilerle çağdaş, Azerbaycan çevresinde kurulan bir Türk devletidir. Azerbaycan Atabeyleri de denilir.
45. Salgurlar: Zengiler ve İldenizlerle çağdaş (1148-1286) İran’da kurulmuş bir Türk devletidir.
46. Eyyubiler: Ön Asya’da kurulan bir Müslüman Türk devleti (1171-1252).
47. Mısır Türk Sultanlığı (Memlûkler): Mısır ve Suriye’de 250 yıldan fazla (1250-1517) hüküm sürmüştür. Osmanlıların Mısır’ı fethettikleri tarihe kadar varlıklarını korumuşlardır. Mısır, bir Arap ülkesi olmasına rağmen, Ortaçağ haritalarında, Memluk hakimiyetinden ötürü, “Türkiye” olarak adlandırılmıştır.
48. Şeybaniler: Aynı zamanda Özbek Devleti olarak da bilinir. Orta Asya’da kurulmuştur.
49. Kazan Hanlığı: Doğu Avrupa’da Karadeniz’den Moskova’ya kadar uzanan geniş bölgede, 1437-1556 yılları arasında hüküm süren bir devlet.
50. Kasım Hanlığı: 1445-1552 arasında, Kazan Hanlığı’nın güneybatısında yaşamış olan bir Türk hanlığı.
51. Astrahan Hanlığı: 1466-1552 yılları arasında, İdil nehrinin Hazar denizine döküldüğü delta bölgesinde kurulmuş olan bir Türk devletidir.
52. Kırım Hanlığı: 1441-1783 arasında Kırım ve çevresinde kurulmuştur. Osmanlı Devleti’ne bağlı yaşamışlardır.
53. Sibir Hanlığı: Altınordu Devleti’nin parçalanmasından sonra Moğolistan bölgesinde kurulmuş ve 1556-1600 yılları arasında hüküm sürmüştür.
54. Buhara (Özbek) Hanlığı: 1599-1785 yılları arasında, Orta Asya’da, Buhara ve çevresinde, hüküm sürmüş bir Türk devleti.
55. Hive Hanlığı: 1512-1920 yılları arasında, Orta Asya’da Hive ve çevresinde hakimiyet kurmuşlardır.
56. Hokand Hanlığı: 1710-1876 yılları arasında, Fergana havzasında kurulmuş bir hanlık.
57. Safeviler: 1501-1732 yılları arasında Ön Asya’da yaşamışlardır.
58. Afşarlar: Safevilerin yıkılmasından sonra, aynı bölgede 1736-1795 yılları arasında hüküm sürmüşlerdir.
59. Kaçarlar: 1779-1925 yılları arasında, Hazar denizinin güney kıyılarında yaşamışlardır.
60. Akkoyunlular Devleti: Diyarbakır-Malatya çevresinde kurulan bu devlet, Karakoyunlularla halef-seleftir. 1469-1508 yılları arasında, hüküm sürmüştür.
61. Karakoyunlular Devleti: Erbil-Nahçıvan arasında yani Azerbaycan, Irak ve Doğu Anadolu’da 1390’de kurulmuş ve 1468’e kadar devam eden 78 yıllık bir ömre sahiptir.
62. Karaman Oğulları Beyliği: 1256-1473 arasında, Konya-Karaman çevresinde hüküm sürmüştür.
63. Alaiye Beyliği: Alanya ve çevresinde 1300-1463 yılları arasında hüküm sürmüş bir beyliktir.
64. Eşrefoğulları Beyliği: Beyşehir ve Eğridir yörelerinde, 1280-1326 yılları arasında hüküm sürmüş bir beyliktir.
65. Germiyanoğulları Beyliği: 1303-1429 yılları arasında, Kütahya ve çevresinde kurulan bir Türk beyliğidir. Beyliğin ömrü 126 yıl olarak görülürse de, bağımsızlık dönemi 70 yıl kadardır.
66. Hamidoğulları Beyliği: Uluborlu ve Eğridir çevresindeki bir beylik. Coğrafi sınır olarak bugünkü Göller Yöresi’ni içine alır. 1300-1391 yılları arasında hüküm sürmüştür.
67. Tekeoğulları Beyliği: Antalya yöresinde hüküm sürmüş, bir Anadolu beyliğidir.
68. Menteşeoğulları Beyliği: Menteşe (Anadolu’nun güneybatısı) yöresinde, 1282-1389 arasında hüküm sürmüştür.
69. İnançoğulları Beyliği: Buna Lâdik Beyliği de denilir. 1276-1400 yılları arasında, Denizli- Honaz-Dalaman çevresinde kurulan bir Anadolu beyliğidir.
70. Sahip Ata Oğulları Beyliği: yüzyıl sonları ile 14.yüzyıl başlarında yaklaşık 90 yıllık bir devrede, Afyon Karahisarı ile yakın çevresinde hüküm sürmüş olan bir beyliktir.
71. Aydınoğulları Beyliği: Aydın ve İzmir çevresinde hüküm süren Anadolu beyliği. Hakimiyeti, 1310-1426 tarihleri arasında, 116 yıllık bir süreyi kapsar.
72. Karesioğulları Beyliği: Balıkesir yöresinde 1297’de kurulan bir beylik, 1360’da Osmanlı idaresine girmiştir.
73. Candaroğulları Beyliği: Kastamonu ve Sinop yöresindeki Anadolu Türk beyliği. Beyliğin ömrü, 1292-1461 yılları arasında, yaklaşık 170 yıl sürmüştür.
74. Eretnaoğulları Beyliği: Sivas ve Kayseri’deki Anadolu beyliğidir. Anadolu’daki Uygur sülalesinin kurmuş olduğu bir beyliktir. 1344-1381 yılları arasında, 37 yıllık bir ömür sürmüştür.
75. Kadı Burhaneddin Beyliği: 1381-1400 yılları arasında, Sivas, Amasya ve Kayseri havalisinde kurulmuş bir beylik. Anadolu Selçuklu beylikleri arasında, 19 yıllık ömrü ile en kısa ömürlü bir beyliktir.
76. Saruhanoğulları Beyliği: 1310-1410 yılları arasında, 100 yıllık bir ömür süren beylik, Manisa yöresinde hüküm sürmüştür.
77. Tacettinoğulları Beyliği: Ordu ve Bafra yörelerinde kurulmuş Anadolu beyliği. 1378-1428 tarihleri arasında, yaklaşık 50 yıl ömrü olan bir beyliktir.
78. Pervaneoğulları Beyliği: 1276-1322 yılları arasında 46 yıllık bir süre içinde, Sinop’ta kurulmuş bir beyliktir.
79. Ramazanoğulları Beyliği: Çukurova’da kurulmuş Anadolu beyliği. 1378-1608 yılları arasında varlığını sürdürmüştür. Anadolu Selçuklu beyliklerinden, Osmanlı Beyliği’nden sonra ömrü en uzun olan beyliktir. Yaklaşık 245 yıl hüküm sürmüştür.
80. Dulkadir Oğulları Beyliği: Maraş ve Elbistan’da hüküm sürmüş bir beylik. Beylik, 1337-1521 yılları arasında varlığını göstermiştir.
81. Türkiye Cumhuriyeti: Osmanlı Devleti’nin yıkılışından sonra, Anadolu yarımadası ve Doğu Trakya toprakları üzerinde, 1923 tarihinde kurulmuştur.
82. Hatay Türk Cumhuriyeti: 2 Eylül 1938-23 Haziran 1939 tarihleri arasında, Antakya ve İskenderun çevresinde kurulmuş bir devlet.
83. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti: 15 Kasım 1983’de Kıbrıs adasının kuzey yarısında Türk Cumhuriyeti ilan edilmiştir.
84. Aras Türk Hükümeti: 3 Kasım 1918’de Iğdır ve Nahcıvan çevrelerini kapsayan topraklar üzerinde kurulmuştur. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşu ile birlikte, Iğdır Türkiye’de, Nahcıvan bölgesi Sovyet Rusya’da kalmıştır.
85. Cenubi Garbi Kafkas Türk Hükümeti: 9 Ocak 1919 Ardahan Kongresi’nin ardından Batum’dan Nahcıvan’a kadar uzanan topraklar üzerinde kurulmuştur.
86. Türkmen Devleti: 1855-1885 tarihleri arasında Türkmenistan’da kurulmuş bir devlet.
87. Garbi Trakya Devleti: 22 Mayıs 1920’de Gümülcine’nin Hemitli nahiyesinde kuruldu. 24 Temmuz 1923’de Lozan Antlaşması ile, Garbi Trakya Devleti toprakları Yunanistan’a bırakıldı. Ayrıca Balkanlar’da geçici olarak iki devlet daha kurulmuştur. Bunlar; Garbi Trakya Devlet-i Muvakkatası ve Rodop Devlet-i Muvakkatasıdır. Garbi Trakya Devlet-i Muvakkatası: 31 Ağustos 1913’de Gümülcine, İskeçe ve Dedeağaç çevresinde kurulmuştur. 25 Ekim 1913’de tarih sahnesinden çekilmiştir. Rodop Devlet-i Muvakkatası: 14 Nisan 1878’de, Balkan dağlarının güneyinde Rodop bölgesinde kurulmuş ve mücadelelerini 20 Nisan 1886 tarihine kadar 8 yıl sürdürmüşlerdir.
88. Doğu Türkistan (Uygur) Devleti: 1864-1877 tarihleri arasında Doğu Türkistan’da varlığını koruyabilmiş bir Türk devleti.
89. Doğu Türkistan Türk Cumhuriyeti: 12 Kasım 1933 tarihinde Doğu Türkistan’da kuruldu. 1937 yılına kadar varlığını korudular.
90. Azerbaycan Türk Cumhuriyeti: 1918-1920 tarihleri arasında, Azerbaycan topraklarında hüküm sürmüştür. Daha sonra Sovyet Rusya’nın hâkimiyetine giren bu devlet, 21 Aralık 1991 yılında yeniden bağımsızlığına kavuşmuştur.
91. Özbekistan Türk Cumhuriyeti: 21 Aralık 1991 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuştur.
92. Türkmenistan Türk Cumhuriyeti: 21 Aralık 1991’de bağımsızlığını ilan etmiştir.
93. Kazakistan Türk Cumhuriyeti: 21 Aralık 1991 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuştur.
94. Kırgızistan Türk Cumhuriyeti: 21 Aralık 1991 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuştur.
95. Tacikistan Türk Cumhuriyeti: 21 Aralık 1991 tarihinde bağımsızlığına kavuşmuştur.

Mesaj otomatik birleştirildi: 17 Mart 2020

KAYNAKLAR:

♦ ARAT, R., 1987, “Türklerin Yaşadıkları Yerler ve Sayıları”, Türk Kültürünü Araşt. Ens. Makaleler, c. 1, s. 988-993, Ankara.
♦ ARDEL, A., 1965, “Türklerin Yeryüzüne Dağılışı ve Bulundukları Sahaların Coğrafi Hususiyetleri”. Türk Kültürünü Araşt. Ens. Konferanslar, s. 20-26, Ankara.
♦ BRZEZINSKI; Zbigniew, 1998, (Çev. E. Dikbaş, E. Kocabıyık), Büyük Satranç Tahtası- Amerika’nın Önceliği ve Bunun Jeostratejik Gerekleri. Sabah Kitapları dizisi 68, Çağdaş Bakışlar Dizisi 18, İstanbul.
♦ DOĞANAY, , 1995, “Cumhuriyetin 70. Yılında Türk Dünyası’nın Siyasi Sınırları.”, Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı. 1, Erzurum.
♦ DOĞANAY, , 1995, XXI. Yüzyıla Girerken Türk Dünyası. Atatürk Üniv. Yay. No. 793, Türkiyat Araş. Ens. Yay. No. 1, Araş. Seri. No. 1, Erzurum.
♦ FULLER, G. E.-LESSER, O., 1994, Turkey’s New Geopolitics: From the Balkans to Western Chine. Westview Press, 197 s., ISBN: 0-8133-8659-4.
♦ GÖNEY, , 1993, Siyasi Coğrafya, İ. Ü. Ed. Fak. 103. İstanbul.
♦ GRENARD, F., (Çev. Orhan Yüksel), 1992, Asya’nın Yükselişi ve Düşüşü. E. B. Yay. İstanbul.
♦ GROUSSET, , (Çev. M. Reşat Uzmen), 1980, Bozkır İmparatorluğu. Ötüken Yayınevi, Yayın No. 155, Kültür Serisi. 26, İstanbul.
♦ GÜNEL, K., 1997, Coğrafyanın Siyasal Gücü. Çantay Kitabevi, İlaveli 2. Baskı, İstanbul.
♦ İLHAN. S., 1993, Türkiye’nin ve Türk Dünyasının Jeopolitiği. Türk Kültürü Araş. Ens. Yay. No. 134, Seri No. VIII, Sayı. A. 1, Ankara.
♦ KENNEDY, P., 1998, Büyük Güçlerin Yükseliş ve Çöküşleri. (Çev. Birtane Karanakçı, 7. baskı), Türkiye İş Bankası Kültür yayınları, genel yayın No 306, Tarih dizisi 22, Ankara.
♦ MANSEL, P., 1995, (Çev. Şerif Erol-1996), Dünyanın Arzuladığı Şehir: Konstantinopolis 14531924. Sabah Yay. Olaylar-İnsanlar Dizisi, İstanbul.
♦ MONTAQU, L., 1717-18, (Çev. Aysel Kurutluoğlu), Türkiye Mektupları. Tercüman 1001 Temel Eser, No. 12, İstanbul.
♦ ÖZEY, R., 1996, 21. Asrın Ufkunda Türkiye. Marifet yay. No. 122, Fikir kitapları Dizisi 8, İstanbul. ÖZEY, R., 1996, İslâm Dünyası. Erkam Yay. No. 111, İstanbul.
♦ ÖZEY, R., 1997, Dünya Denkleminde Orta Doğu (Ülkeler-İnsanlar-Sorunlar). Özeğitim yayınları No. 9, İstanbul.
♦ ÖZEY, R., 1997, Dünya Platformunda Türk Dünyası. Özeğitim yayınları No. 11, İstanbul.
♦ ÖZEY, R., 1998, “Dünya Hakimiyet Teorileri ve Merkezi Türk Hakimiyet Teorisi. ”Tarih ve Medeniyet Dergisi. İstanbul.
♦ ÖZEY, R., 1998, “Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin Dünü, Bugünü ve Geleceği.” Tarih ve Medeniyet Dergisi. İstanbul.
♦ ÖZEY, R., 1998, Jeopolitik ve Jeostratejik Açıdan Türkiye. Marifet Yay. No. 149, Fikir Kitapları Dizisi 11, İstanbul.
♦ ÖZEY, R., 1999, Siyasal ve Sosyal Açıdan Türkiye. Marifet Yay. No. 155, İstanbul.
♦ PALMER, A., 1995, (Çev. B. Ç. Dişbudak) Osmanlı İmparatorluğu Son Üç Yüz Yıl Bir Çöküşün Yeni tarihi. Sabah Kitapları, Gençlik Yayınları, İstanbul.
♦ PİRİ REİS, (Haz. Yavuz Senemoğlu) Kitab-ı Bahriye-Denizcilik Kitabı 1 ve 2. Tercüman 1001 Temel Eser, İstanbul.
♦ SERTKAYA, O. F., 1987, “Türk Adı.” Tarihte Türk Devletleri, Cilt 1, Ankara Üniv. Yay. No. 98, s. 3-6, Ankara.
♦ VURAL, H. V., 1981, Dünya Dengesine Tesir Eden Jeopolitik Kavramlar-Görüşler ve Türkiye. Kemal Matbaası, İstanbul.

 

[KamtariR]

- Hangi millettensin?
- Türk'üm.
- Boş zamanlarında neler yaparsın?
- İşte, devlet kurmaca falan vs.

Güzel ve toplu bir liste, teşekkürler.