Az bilinen enstrümanlar

[warkortali]

Hurdy-Gurdy <br /><br />yaylı çalgılar sınıfına dahil edilebilecek, kemana benzeyen bir enstrümandır. Ses, kemanda olduğu gibi keman yayının tellere sürtülmesiyle değil, üstü reçineyle kaplanmış bir çarkın tellere sürtülmesiyle elde edilir. Müzisyen çarkı sağ eliyle çevirirken, sol eliyle de tuş kutusu içindeki notaları belirleyen tuşlara basar. Yani kemanda tellerin uzunluğu dolayısıyla çalınan notanın değeri doğrudan müzisyenin parmaklarıyla bastırılarak değiştirilirken, Hurdy-Gurdy´de bu işlem tuş kutusu içinde önceden belirlenmiş yerlerdeki tuşlara basılarak gerçekleşir. Tuşa basıldığında tuşun alt kısmı tele değerek uzunluğunu ve dolayısıyla notanın değerini değiştirmiş olur. Tele değerek telin uzunluğunu değiştiren tuş geriye yani orjinal durumuna yerçekimi yardımıyla döner. Bu nedenle çalan kişi enstrümanı bu tuşların üst yüzeyi aşağı bakacak şekilde tutmalıdır. Bazı Hurdy-Gurdy yapımcıları bu işlem için yay kullansa da, enstrümanın orjinalinde tuş kutusunda ve tuşlarda herhangi bir yay sistemi bulunmamaktadır. Sesi büyütmeye ve zenginleştirmeye yarayan enstrümanın kasası Lute´un arkasına benzeyen bir şekilde, gitar, keman şeklinde ya da düz olabilir. En yaygın olanı Lute şeklinde olanıdır. <br /><br />Hurdy-Gurdy de genellikle iki adet melodi teli bulunur. Bu tellerden ayrı olarak tuş kutusunun altından geçmeyen, çalınan müzikle birlikte tınlayan birkaç bam teli bulunmaktadır. Bunlar çalınan melodinin daha zenginleşmesini sağlayan tellerdir. Müzisyen çarkı çevirirken, bu tellerin üstündeki hareketli küçük bir köprüye harekete geçirerek müziğe uygun bir ritm üretebilir. <br /><br />Hurdy-Gurdy´nin birçok şekli ve değişik konfigürasyonları bulunmakla birlikte aşağıdaki şekil klasik bir Hurdy-Gurdy nin parçalarını göstermektedir. HURDYGURDY.PPT Hurdy-Gurdy tarihi ortaçağa kadar uzanan ve günümüzde de halen kullanılmakta olan ender enstrümanlardandır. 18.yy´da yaygın olarak kullanılmaya başlayan ve özelikle Fransa´da Saray tarafından çok benimsenen Hurdy-Gurdy, 12 ve 13.yy.´larda kullanılan, babası Organistrum´un daha küçültülmüş ve daha pratik olarak çalınan bir şeklidir. İngiltere´de ve Fransa´da yaygın olarak kullanılan enstrüman 3.yy´da yavaş yavaş ortadan kaybolmuş ve yerini tek kişiyle çalınabilecek daha küçük versiyonlarına bırakmıştır. <br /><br />Daha sonraları müzikteki hızlı gelişimler ve çok sesli müziğin yaygınlaşmasıyla birlikte bu tür esnekliği olmayan enstrümanın güncel müzikte yer alması giderek zor hale gelmiştir. Populer müzikte yer almayan Hurdy-Gurdy daha sonraları saraydaki aristokratlar arasında moda olmuştur. <br /><br />18.yy´ın başlarında yapılan değişiklikler enstrümanı 2 oktava çıkarmış ve bu dönemde enstrüman için pek çok eser yazılmıştır. <br /><br />Hurdy-Gurdy çalmak diğer pekçok enstrümana nispeten daha kolaydır. Çünkü notaların yerleri belirlidir ve sağ el basit bir çark döndürme hareketi yapmaktadır. Oturarak veya ayakta çalınabilen enstrümanı düzgün tutmaya yarayan bir kayışı vardır. <br /><br />Hurdy Gurdy´nin bakımını yapmak diğer müzik aletlerinde de olduğu gibi alınan sesin kalitesini artırır ve enstrümanın ömrünü uzatır. Bakım için en önemli noktalar, çarkın üstüne düzenli olarak reçine uygulamak ve telleri doğru şekilde akorlu tutmaktır. <br /><br />Ensrümana neden Hurdy-Gurdy dendiği tam olarak bilinmese de, İngilizce´de büyük gürültü anlamına gelen Hurly-Burly kelimesinden geldiğine dair bir inanış vardır. Enstrümanın Fransızca´daki ismi “çarklı keman” anlamına gelen “vielle a roue”´dır. İtalyanca´da “ghironda” veya “lira tedesca” olarak adlandırılır. <br /><br />Hurdy Gurdy ile genelde klasik müzik, barok müzik, rönesans müziği çalınmaktadır. Bu tarzlardan ayrı olarak vals, Macar Halk müziği ve Breton danslarında da Hurdy Gurdy çokça kullanılmıştır. Mozart, Vivaldi, Chedeville ve Bartok, Hurdy Gurdy için müzik yazan ünlü bestecilerdendir. Günümüz müziğinde de pek çok müzisyen değişik çalış teknikleriyle Hurdy Gurdy´yi parçalarında kullanmaktadırlar. (*) <br /><br />Jimmy Page ve Robert Plant 1995 deki dünya turlarında Hurdy Gurdy çalan Nigel Eaton´la birlikte çıkmışlar ve bazı parçalarında Hurdy Gurdy kullanmışlardır. İngiltere´deki en iyi Hurdy Gurdy yapımcısı olan Chris Eaton´un oğlu olan Nigel Eaton, Unledded adlı videoda, 3 şarkıda Hurdy Gurdy çalmıştır. Jimmy Page Hurdy Gurdy ile ilgilenmesinden sonra “The Song Remains the Same” adlı konser filminde enstrümanı kullanmıştır ancak Hurdy Gurdyyi tutuş ve çalış şekli enstrümanın orjinal çalış şekline pek benzememektedir. <br /><br />Ayrıca, bu parçasını, hayatında hiç Hurdy Gurdy görmeden yaptığını söylese de Donnovan´ın “Hurdy-Gurdy Man” adlı bir parçası vardır. <br /><br />Fransa ve İngiltere´de rahatça bulunabilen Hurdy Gurdy lerin iyisi 4000 dolardan başlayan fiyatlarla satılmaktadır. Bu yüksek fiyatın nedeni oldukça karışık bir yapıya sahip olan enstrümanın yapımının genelde otomatik makinalarla değil, hep yoğun bir el emeğiyle gerçekleşmesidir. Örnek olarak bir gitarın altmışa yakın parçası varken klasik bir Hurdy Gurdy´de parça sayısı 225 civarını bulmaktadır. Günümüzde Hurdy Gurdy yapımı süreci mümkün olduğunca otomatik makinalardan yararlanarak gerçekleşse de bir enstrümanın yapımı ortalama olarak 250 saattır. Bu da fiyatının neden bu kadar pahalı olduğu açıklamaya yeterlidir. <br /><br />İyi bir Hurdy Gurdy´nin çarkı düzgün ve kolayca dönmeli, üstünde atlamalar yaratacak çıkıntılar olmamalı, teller çarkın yüzeyine aynı yakınlıkta ve düzende olmalıdır. Çarkın üstün nem değişikliklerinden etkilenmeyi önleyen koruyucu maddeyle kaplanmalıdır. Tuşlar tuş kutusunun üstünde rahatça birbirine değip engellemeden hareket edebilmelidir. Özellikle sürtünmeli burguların kullanıldığı Hurdy Gurdylerde burgular çok zor dönmemeli ve bırakıldığı durumda da kalabilmelidir. <br /><br />Günümüzde Hurdy Gurdy´nin elektrogitar manyetiği ve elektronik kontroller yerleştirilmiş “elektro” modelleri de yapılmaktadır. Böylece eski bir enstrüman olan Hurdy Gurdy bu değişkliklerle başka türdeki modern müziklerde de kullanılmaya başlanmıştır. <br /><br /><br /><br />* Loreena McKennitt, The Mask and the Mirror (CD Warner Bros 9 45420-2), The Book of Secrets(CD Warner Bros 9 46719-2), İngiliz virtüöz Nigel Eaton, The Mask and the Mirror albümünün "Santiago" adlı parçasında, ve The Book of Secrets albümündeki iki parçada HURDY GURDY çalmıştır. Ayrıca Loreena McKennitt´in 1998deki dünya turunda Nigel Eaton ve Fransız virtüöz Pierre Imbert hurdy-gurdy çalmıştır.<br />* Metallica, Reload, David Miles "Low Man´s Lyric" adlı parçada hurdy-gurdy çalmıştır.<br />* Meredith Monk, Book of Days (CD on ECM Records), Albümde Wayne Hankin hurdy-gurdy çalmıştır.<br />* Mozart, Tanze und Minuette (Novalis), bazı K601-602 danslarında Eberhard Kummer hurdy-gurdy çalmıştır.<br />* Robert Plant and Jimmy Page (aka Unledded), No Quarter (CD Atlantic 82706-2), Nigel Eaton “Battle of Evermore”, “Gallows Pole”, “Nobody´s Fault But Mine” ve “When the Levee Breaks” adlı parçalardala HURDY GURDY çalmıştır.<br />* The Pogues, Waiting for Herb<br />* Sixteen Horsepower, Low Estate (CD A&M), David Eugene Edwards hurdy-gurdy çalmaktadır.<br /><br />Bilgi edinilen kaynak : http://www.kirkiki.net<br /><br />Video : hurdy gurdy<br />http://www.youtube.com/watch?v=oZKQf-JIvRU<br /><br />http://www.youtube.com/watch?v=xLlIbMA6VFA&mode