GeceBekcisi
Asistan
- Katılım
- 7 Ekim 2010
- Mesajlar
- 210
- Reaksiyon puanı
- 9
- Puanları
- 0
Bu başlık altında Symbian (ve özellikle de S60) hakkında bildiğim ve bilmediğim (ama sizler için araştırıp öğreneceğim) ne varsa paylaşmaya çalışacağım. Elimdeki cihaz Symbian v9.2 işletim sistemi üzerinde çalışan S60 3rd Edition - Feature Pack 1 (S60v3FP1) arayüzüne sahip bir N82 olduğu için anlatımı temelde S60v3FP1'e göre yapacağım. S60 3rd Edition - Feature Pack 2 (S60v3FP2) ve S60 5th Edition (S60v5) cihazlardaki (varsa) farkları daha sonra ekleyeceğim.
Rehberi yazmaya başlık açarak başladığım için içeriği henüz yok ve tamamının dolması vakit alacak, bu nedenle anlayışınıza sığınıyorum.
Konu İndeksi
Bölüm 01: Symbian'a Giriş
Bölüm 02: S60'ın İçeriği (Temel Yazılım Seti)
Bölüm 03: S60'ta Uygulamalar
Bölüm 04: Sertifika, İmzalama ve Hack
Bölüm 05: S60'ın Bilinen Sorunları
Bölüm 06: S60'ta Teknik Yapı
Bölüm 07: S60'ta Dosya Sistemi
Bölüm 08: S60'ta Bakım
Bölüm 09: S60 İpuçları, Hileleri, Kısayolları
Bölüm 10: Dokunmatik Symbian (Symbian^1 (Sym9.4+S60v5) ve ilerisi)
Ek 1: Sık Sorulan Sorular
Ek 2: Terminoloji Sözlüğü
--------------------------------------------------
Bölüm 01: Symbian'a Giriş
--------------------------------------------------
Öncelikle biraz Symbian'ın tarihini anlatayım.
1980'de kurulan Psion şirketi kendi PDA'larında kullanmak EPOC adını verdiği bir işletim sistemi geliştirdi ve oldukça başarılı cihazlar üretti. Ancak 1998'de Ericsson, Nokia, Motorola, ve Psion, bu işletim sistemini cep telefonları ile PDA'lar arasındaki yakınlaşmadan ortaya çıkacak yeni bir tür olan akıllı telefonlarda (smartphone) kullanılacak şekilde geliştirip pazarlayacak, merkezi İngiltere'de bulunan Symbian Ltd. isimli şirketi kurdular ve EPOC'un adını Symbian olarak değiştirdiler.
Linux hakkında bilginiz varsa, işletim sistemi ile görsel arayüzün farklı olduğunu bilirsiniz. Böylece aynı işletim sistemi üzerinde farklı amaçlara hizmet edip farklı ihtiyaçları karşılayacak arabirimler yazılabilmekte. Bu esneklik, bir çok değişik cihaz tipine hitap etmek isteyen Symbian işletim sistemi için de gerekliydi ve bu nedenle Symbian işletim sistemi üzerinde çalışmak üzere "klasik tuşlu smartphone", "dokunmatik tablet" ve "Communicator tipi iş amaçlı" cihazlarda kullanılmak üzere ayrı ayrı arabirimler geliştirildi. Nokia smartphone'lar için Series 60 (S60), iş amaçlı cihazları için ise Series 80 arayüzünü geliştirirken, Ericsson ise tablet tipi cihazlar için UIQ arayüzünü geliştirdi. Bu esnada pastadan pay kapmak isteyen Japon firmaları ise MOAP adı verilen arayüzü geliştirdi.
- İlk Symbian'lı cihaz, 2001'de piyasaya çıkan Symbian OS 6.0 üzerinde Series 80 arayüzü ile çalışan Nokia 9210 Communicator'dur (İsmi değişmeden önce EPOC'un son sürümü 5 olduğu için, Symbian ise ilk sürüm olarak 6'dan başladı)
- Series 60 arayüzü ile çalışan ilk cihaz 2002'de çıkan ve Symbian OS 6.1 işletim sistemine sahip Nokia 7650 smartphone'dur.
- UIQ arabirimi üzerinde çalışan ilk cihaz ise 2002'de çıkan, Symbian OS 7.0 üzerinde UIQ 2.0 çalıştıran Sony Ericsson P800'dür.
- Yukarıda bahsedilmeyen, sonradan Nokia tarafından geliştirilen Series 90 arayüzünü kullanan tek cihaz Nokia 7710, 2004'te çıktı. 7710 dışında Series 90 arayüzünü kullanan cihaz olmasa da, Nokia Series 90 arayüzünü internet tabletlerinde kullanmak üzere geliştirdiği Maemo isimli Linux sürümünün Hildon isimli arayüzünü tasarlarken kullandı.
Bu kadar tarih yeter. Şimdi günümüze dönelim.
- Haziran 2008'de Nokia, Symbian işletim sistemini açık kaynaklı hale getirmek için kurucu üyeleri Nokia, Sony Ericsson, NTT DoCoMo, Texas Instruments, Vodafone, Samsung, ST Ericsson ve AT&T olan Symbian Vakfı'nı kurulmasını sağladı.
- Aralık 2008'de Nokia, Symbian Ltd. şirketinin o anki diğer ortakları olan Ericsson, Sony Ericsson, Matsushita (Panasonic) ve Samsung'dan ellerindeki hisseleri satın alarak Symbian'ın tek sahibi oldu.
- Ekim 2008'de Sony Ericsson'dan bir yetkili UIQ'in ticari başarısızlığını itiraf etti ve UIQ Technology şirketi Ocak 2009'da iflas için yetkili makamlara başvurdu.
- Nisan 2009'da Nokia, Symbian işletim sisteminin ve kendi geliştirdiği Series 60 (S60) arayüzünün tüm haklarını ve kodlarını vakfa bağışladı, bununla yetinmeyerek NTT DoCoMo isimli Japon firmasının elindeki MOAP arayüzünü ve Sony Ericsson'un da elindeki batık UIQ arayüzünü vakfa bağışlamasını sağlayarak tüm arayüzlerin tek bir arayüzde birleştirilmesine öncülük etti.
- Haziran 2009'da vakıf Symbian 9.4 üzerinde çalışan S60v5 arayüzünü Symbian^1 olarak kabul edip bunun üzerinden çalışmalara başladı.
- Neticede vakfın geliştirdiği işletim sistemi henüz piyasaya çıkmadığı için, şu anda piyasada bulunan Symbian cihazlardaki işletim sistemleri Symbian 9.1 (UIQ 3.0/S60v3-FP1) 9.2 (S60v3-FP2) veya 9.4 (S60v5) temellidir.
Yukarıda S60v3-FP1 / S60v3-FP2 / S60v5 şeklinde ifadeler kullandım, bunların açıklamalarını yapayım. S60 v3 S60 arayüzünün dokunmatik olmayan cihazlar için en son çıkartılmış sürümüdür, S60 v5 ise S60 arayüzünün dokunmatik cihazlar için ilk çıkan sürümüdür.
Bu arayüzler üzerinde zamanla (Windows'taki Service Pack'ler gibi) yenilikler ve düzeltmeler yapılır ve bunlara da Feature Pack denir. Örneğin S60v3-FP2 kısaltması S60 sürüm 3, Feature Pack 2 anlamına gelir. Ancak bu düzeltmeler, maalesef Windows'taki gibi sonradan yüklenemez. Symbian her cihaz hangi arayüz sürümüyle doğduysa onunla ölür, terfi görmez. Ancak bu, Symbian Vakfı'nın çıkartacağı Symbian sürümleri ile değişebilir, zaman gösterecektir.
Gelecek hakkında 10. bölümde detaylıca konuşmayı planladığımdan, şimdilik atlıyorum.
--------------------------------------------------
Bölüm 02: S60'ın İçeriği (Temel Yazılım Seti)
--------------------------------------------------
Rehberi hazırlamak için bilgi toplamak amaçlı sitelerde dolanırken UIQ sitesinde gördüm bunu, UIQ içeren cihazlarla birlikte hangi yazılımların standart olarak geldiğini ve ne işe yaradığını anlatıyordu ve fikir hoşuma gitti, burada aynısını yapmaya karar verdim
Kişisel bilgi Yönetimi (PIM) Yazılımları
- Rehber: Kişiler hakkında girebileceğiniz bilgilerin ve rehberinizdeki kişilerin toplam sayısına dair bir kısıtlama bulunmayan, gruplar oluşturup hem kişilere hem de gruplara özel zil sesleri ile görüntüler kaydedebildiğiniz bir rehber mevcut.
- Ajanda: Toplantı/randevu, not, yıldönümleri ve yapılacak türlerinde giriş yapmanıza imkan tanıyan bir takvim mevcut. İstenirse ay, istenirse hafta; istenirse yapılacak görünümü seçilebiliniyor.
- İşlem Kaydı: 30 gün veya 1000 kayıt limitine dek telefonda yapılan her türlü iletişimsel faaliyeti (arama, mesaj, internet erişimi) kaydetmesinin yanı sıra son aramaları (gelen/giden/cevapsız aramalardan son 20 kayıt), arama süresi ve paket veri trafiği sayacını da barındırıyor.
- Notlar: Not almak için kullanabileceğiniz ve aldığınız notları SMS/MMS/Email/Bluetooth ile göndermenize izin veren yazılımdır.
- Senkronizasyon: SyncML protokolünü kullanan herhangi bir servis ile rehberinizi, takviminizi, notlarınızı, yapılacaklarınızı, yer imlerinizi, ve SMSlerinizi çift yönlü olarak senkronize etmenizi sağlayan yazılımdır.
Ofis Yazılımları
- Quickoffice: Word, Excel ve Powerpoint dosyalarını görüntülemenize, talep edilen ücreti öderseniz düzenlemenize de izin veren yazılımdır.
- Adobe PDF: İsminden de anlaşılabileceği üzere PDF dosyalarının okunmasını sağlayan yazılım.
- Mesajlar: SMS, MMS ve (POP3, IMAP4, ve SMTP desteği ile) e-maillerinizi alıp gönderebileceğiniz yazılımdır. Her mail hesabı için ayrı bir gelen kutusu açılır.
- Hesaplama: Ufak bir hesap makinesinin yaptığı işlemleri (4 işlem, yüzde ve karekök almak) yapabilen bir hesap makinesi.
- Dönüştür: Para, alan, enerji, uzunluk, ağırlık, güç, basınç, sıcaklık, saat, hız ve ses seviyesi birimleri arasında dönüştürme yapan bir yazılımdır.
- Saat: Güncel saati gösterip alarmlar kurmanıza izin veren ve dünya şehirlerindeki saatleri bir arada görmenize izin veren yazılımdır.
Medya Yazılımları
- Galeri: Resim ve video dosyalarını bir arada görüntüleyebileceğiniz bir galeri yazılımıdır.
- Müzik Çalar: Geniş format desteği olan, medya kütüphanesi mantığı ile çalışan , şarkıları sanatçı/albüm/tür/bestecilere göre sıralamanızı ve kendi çalma listelerinizi oluşturmanızı sağlayan, bilgisayarınızda oluşturduğunuz çalma listelerini tanıyan müzik çalar yazılımıdır. Podcast desteği de mevcuttur.
- Kaydedici: Basit bir şekilde ses kaydı yapan programdır. Görüşme esnasında açacak olursanız kişisel hakları ihlal etmemek adına uyarı sesi çıkarır.
- RealPlayer: Video dosyalarını oynatmak için kullanılan yazılımdır. Anlatacak fazla bir özelliği yoktur
- Temalar: Adı üstünde, cihazınızda yüklü olan temaları seçip gerekli ayarları yapmaya yarayan yazılımdır.
Sistem Yazılımları
- Uygulama Yöneticisi: Yüklü olan uygulamaların sahip oldukları izinleri değiştirip, kaldırma işlemini yapabileceğiniz yazılımdır.
- Dosya Yöneticisi: Cihaz hafızasında ve varsa hafıza kartındaki dosyalarla ilgili her türlü işlemi yapabileceğınız yazılımdır.
- Görev Yöneticisi: Menü tuşuna uzun süre basılı tuttuğunuzda ortaya çıkarak arka planda çalışan uygulamaları gösteren yazılımdır.
- Ayarlar: Telefonunuzun denetim masasıdır.
- Tercihler: Profilleri buradan düzenleyebilir ve ihtiyaçlarınıza göre yenilerini oluşturabilirsiniz.
- Aktarma: Aktarma uygulamasıyla, Bluetooth bağlantısı kullanarak iki uyumlu Nokia cihazı arasında içerik (örneğin, kartvizit) aktarımı yapabilirsiniz.
- Yardım: Oldukça geniş kapsamlı yardım uygulamasıdır. Bir uygulama açıkken, geçerli görünüme ilişkin yardıma erişmek için Seçenek > Yardım yolunu takip ederseniz o uygulamanın yardım dosyalarına bu uygulama aracılığı ile erişirsiniz.
Diğer Yazılımlar
- Web: HTML, XHTML ve WML kullanılarak oluşturulmuş web sayfalarını görüntüleyebilen WebKit üzerine kurulu bir tarayıcıdır.
- Arama: Girdiğin kelimeyi rehberinizde, mesajlarınızda, takviminizde, notlarınızda ve dosyalarınızda arayan yazılımdır.
- Ses Komutları: Cihazınızı kontrol etmek ve arama yapmak için ses komutlarını kullanmanızı sağlayan yazılımdır.
- Hızlı Arama: Bekleme ekranında bir rakama ardından da yeşil tuşa basıldığında o rakamın atandığı kişinin aranmasını sağlayan yazılımdır.
- İndirme/Ovi Mağaza: Cihazınıza yeni içerikler (uygulamalar, temalar, resimler ve zil sesleri) indirmek için kullanabileceğiniz yazılımdır.
Bölüm 03: S60'ta Uygulamalar
--------------------------------------------------
Symbian yukarıdaki temel uygulamaların haricinde uygulamalar yüklenmesine izin veren "açık" bir işletim sistemidir. Programlama dili olarak kendine özgü kuralları olan ve bu nedenle Symbian is C++ olarak anılan dili kendine temel alır ve bu dilde yazılmış uygulamalara Symbian uygulaması (native application) denir, genelde dosya soyisimleri *.sis ve *.sisx şeklindedir.
Ancak maalesef, Symbian C++'ı öğrenmek diğer dilleri öğrenmeye kıyasla daha zordur çünkü descriptor ve cleanup stack gibi özel tekniklerin kullanımını gerektirir, bu da basit bir uygulamayı kodlama işlemini diğer kodlama ortamlarında kodlamaya kıyasla daha zor hale getirir. Fakat Symbian C++ haricinde, Symbian platformlarında çalışmak üzere
● Standard C/C++
● Visual Basic
● .NET
● POSIX
● Python
● Java ME
● Flash Lite
● Ruby
● Web Runtime (WRT)
dillerinde de program yazılabildiği için Symbian'ın uygulama desteği oldukça geniştir.
--------------------------------------------------
Symbian platformunda değişik programlama dillerine bu kadar geniş desteğe ve Symbian'ın uzun geçmişine rağmen, çok kısa bir sürede uygulama deryasına kavuşan iPhone platformundaki kadar uygulamanın Symbian'da neden olmadığını merak ediyor olabilirsiniz. Bunun üç nedeni vardır:
1. Apple'daki AppStore gibi merkezi bir dağıtım sistemi varolmadığından, yazılım üretildikten sonra yazılımın kullanıcıya ulaştırılma görevini programcı üstlenmektedir, haliyle de kendi başlarına AppStore'daki bir uygulamanın her iPhone kullanıcısına ulaşma şansını yakalayamazlar. Her Symbian kullanıcısına erişememek, onca emek verilen programların satılmasını ve programcıların emeklerinin karşılığını almasını zorlaştırır.
Apple AppStore'un mantıklı ve başarılı içerik dağıtım modelini gören diğer üreticiler son zamanlarda ardı ardına kendi uygulama mağazalarını açtılar ve Apple gibi cihazlarına bu mağazaya ulaşacak uygulamalar yüklemeye başladılar. Ancak ilginç bir hadise gelişti; Blackberry App World, Windows Marketplace, Android Market gibi doğrudan platform odaklı mağazaların yani sıra Nokia Ovi Store, Samsung Application Store gibi marka odaklı mağazalar da açıldı (SonyEricsson'un da açacağına dair bir duyurusu vardı ama henüz açılmadı ya da ben bilmiyorum) ve bunlara GSM operatörlerinin kendi mağazaları da eklendi. Eskiden uygulama indirmek için merkezi bir yer yokken, artık her yer uygulama mağazası kaynıyor
Bunların üstüne bir de Symbian Horizon projesi hayata geçiyor ve uygulamaları doğrudan üreticilerinden almanız için size güzelce düzenlenmiş bir bağlantı dağarcığı sunuyor. 2. Symbian, iPhone platformu gibi standart bir donanıma veya yazılıma hitap etmediğinden (özellikler açısından birbirinin aynı olan Symbian cihaz sayısı, toplam Symbian cihaz sayısına göre gayet azdır) ve bu nedenle hemen hemen her Symbian cihazdaki işletim sistemi o cihaza özel hazırlanmış gibi olduğundan tüm Symbian cihazlarda çalışabilecek bir uygulama yazmak hayli zordur, bu nedenle bir çok uygulamanın değişik modellere hitap eden değişik sürümleri mevcuttur.
3. Symbian platformunda 9. sürümden önce karşılaşılan güvenlik sorunlarına (virüsler vs) karşı geliştirilen "Platform Güvenliği" modeli kullanıcıların lehine iken, belirli aksaklıklardan dolayı yazılım geliştiricilerinin aleyhinde oldu ve dolayısı ile yazılan uygulama sayısını kısıtlayıcı bir etken olarak kaldı; ancak kullanıcılar 2008'de (aşağıda anlatacağım üzere) "Platform Güvenliği"ni kaldırıp istedikleri programı yükleyebilecek hale geldiği için uygulama geliştirme işlemi yeniden hız kazandı.
--------------------------------------------------
Uygulamaları Symbian cihazlara kurmak için ise bir çok yol mevcuttur:
- Cihazı kablo ile PC'ye bağlayıp kurulum dosyasını cihazın hafızasına veya hafıza kartına atıp daha sonra da dosya yöneticisi ile dosyayı çalıştırarak kurulumu başlatabilirsiniz.
- Hafıza kartını PC'ye bir kart okuyucu vasıtası ile bağlatıp kurulum dosyasını hafıza kartına atıp daha sonra da dosya yöneticisi ile dosyayı çalıştırarak kurulumu başlatabilirsiniz.
- Kurulum dosyasını cihaza Bluetooth ile gönderip, "Mesajlar" klasörüne gelip gelen dosyayı mesaj açar gibi açıp kurulumu başlatabilirsiniz.
- Kurulum dosyasını doğrudan cihazın internet tarayıcısı ile internetten (cihazınız WLAN destekleyen birt cihaz olursa WLAN ile, WLAN desteği yoksa GPRS/EDGE/3G ile) indirmeye çalışabilirsiniz (bu durumda kurulum indirme bittikten sonra otomatik başlayacaktır)
- Kurulum dosyasını yukarıda bahsettiğim uygulama mağazalarını kullanarak indirip kurabilirsiniz.
Bölüm 04: Sertifika, İmzalama ve Hack
--------------------------------------------------
Symbian'ın ilk sürümlerinde Windows'taki gibi herhangi bir programı, yalnızca cihazdan kurulum dosyasını çalıştırarak kurabiliyordunuz ancak bunun virüslerin de ortaya çıkmasına sebep olduğu anlaşıldığı için Symbian 9'dan itibaren bir güvenlik modeli getirildi ve bu güvenlik modeli gereğince yalnızca güvenilen bir kaynaktan edinilmiş dijital bir sertifika ile imzalanmış (signed diye geçer) programlar yüklenebiliyor (bu Symbian 9'un kullanıldığı sistemlerde, yani S60v3'ten itibaren tüm S60 sürümlerinde mevcut)
Cihaz ve kişisel bilgi güvenliği açısından faydalı olan bu sistem, imzalanmamış programların kurulumunu ve (imzalanmış bir programın içeriği bir byte bile değişirse imza geçersiz kaldığından) crackli programların kurulumunu engellediği için bizler cihazlarımıza istediğimiz programı kurabilmek için 2008'den beri adına hack denilen, bu güvenlik sistemini devre dışı bırakan bir eylem gerçekleştiriyoruz.
Hack işleminin keşfedilmesinin ardından işletim sisteminde bunu mümkün kılan açık kapatıldığı için bir süre yeni cihaz ve yeni yazılım sürümlerinde hack yapamadık, ancak daha sonra başka bir yöntem bulundu fakat bu yöntemi kullanabilmek için bir sertifika alma gereksinimi ortaya çıktı. Ücretini ödemek isterseniz 200$ olan bu sertifikayı ücretsiz edinme işlevini de bir kaç Çin menşeili site sağlıyor, bu konuda bir sıkıntı yaşamazsınız merak etmeyin.
Ancak önemli bir hususu belirtmem gerek: Her uygulamada sertifika/imza sorunu ile karşılaşmazsınız, imza sorunu uygulama hiç imzalanmamışsa veya uygulamanın içeriği değiştiğinde ortaya çıkar çünkü her imza yalnızca o uygulamanın imzalandığı zamanki hali için geçerlidir. Daha genel konuşmak gerekirse:
- Kimi uygulamalar ücretsizdir ve tam işlevsellik için uygulama içerikleri ile oynanması gerekmediğinden üretici firmanın imzası her koşulda geçerlidir.
- Kimi uygulamalar ücretlidir ve tam işlevsellik sağlayabilmek için yasal olmayan kopyaları yanlarında keygen (kayıt kodu üreteci) ile gelirler ve tam işlevsellik için program içerikleri ile oynanması gerekmediğinden, yalnızca keygen tarafından üretilen kodu girmek yeterli olduğundan üretici firmanın imzası her koşulda geçerlidir.
- Kimi uygulamalar ücretlidir ve tam işlevsellik sağlayabilmek için yasal olmayan kopyalarında keygen (kayıt kodu üreteci) yetmediğinden veya başka nedenlerden dolayı program içerikleri ile oynanması gerektiği için üretici firmanın imzası genelde geçerliliğini yitirir, ancak bazen kimi nadir koşullarda hala daha geçerli olabilir.
Örneğin yukarıda bahsettiğim Garmin XT 2. tip uygulamadır, uygulamanın kendisine dokunulmadığından ve tam işlevsellik bir keygen yardımı ile sağlandığından imzalamanız ve imzalamak için sertifika almanıza gerek yoktur. Ancak piyasadaki uygulamaların yasal olmayan kopyalarının büyük kısmının 3. tipte olduğunu belirtmemde fayda var.
İmzası bozulmuş veya tamamen imzasız olan uygulamaları imzalı hale getirmeye uğraşmaktansa, cihazı "hack"leyerek cihazınızın imza kontrolü yapmasını engellemek daha mantıklı bir yoldur.
Yukarıda özet geçtiğim ve Symbian'lı bir cihaz alacakların öncelikle bilmesi gereken Symbian & Sertifika konusunda daha detaylı bilgi almak isterseniz http://forum.shiftdelete.net/symbian/176044-symbian-sertifika-ve-hack-hakkinda.html adresinde oldukça kapsamlı bir yazım mevcut, oradan faydalanabilirsiniz.
--------------------------------------------------
Bölüm 05: S60'ın Bilinen Sorunları
--------------------------------------------------
Bu kısmı daha sonra tamamlayacağım
--------------------------------------------------
Bölüm 06: S60'ta Teknik Yapı
--------------------------------------------------
Symbian, masaüstü işletim sistemlerindeki gibi memory protection, platform security, pre-emptive multitasking ve cleanup stack tekniklerini sunar. Mevcut Symbian kerneli (EKA2) tek işlemci üzerinde hem uygulamaları hem de sinyal ünitesini çalıştıran ucuz sistemlerde yeterince hızlı tepkiler veren ve gerçek zamanlı bir kerneldir ve bu EKA2 temelli cihazların öncekilere nazaran daha küçük, ucuz ve güç verimliliği yüksek cihazlar olmasına izin vermiştir.
(Devamı gelecektir ancak ben tamamlayana dek yukarıda bahsettiklerimi daha iyi anlamak için http://forum.shiftdelete.net/symbian/176035-os101-isletim-sistemleri-teknik-rehberi.html adresindeki üst konuyu okumanızı öneririm)
--------------------------------------------------
Bölüm 07: S60'ta Dosya Sistemi
--------------------------------------------------
Symbian'ın diske yayılış düzeni, veya Symbian yüklü bir cihazın diskindeki dosyalar sürümden sürüme değişebilir bu nedenle elimdeki N82'yi temel alarak vereceğim bilgiler sizin için geçerli olmayabilir, aklınızın bir köşesinde olsun.
Temelde dört disk vardır.
C: telefonun asıl belleğidir, yüklenen programlar ve ufak paketlerle güncellenen işletim sistemi dosyaları burada saklanır.
D: RAM'de o anda mevcut boş alan kadar kapasitesi olan RAM diskidir, içine yazılanlar telefon kapanınca kaybolur.
E: hafıza kartı veya dahili bellek gibi, 2. bellektir.
Z: işletim sisteminin temel dosyalarının bulunduğu ve içeriği yazılım güncelleme işlemi haricinde değişmeyen disktir.
C: Klasörleri ve Dosyaları
- C:\Data kullanıcıya ait verilerin saklandığı klasördür. Dosya yöneticisinden C diskinin içeriği görüntülemek istediğinizde aslında Data klasörünün içeriğini görüntülersiniz.
- C:\Predic T9 sözlüğe eklediğiniz kelimeleri barındıran 101F8615_F.dat dosyasını barındıran klasördür.
- C:\Private yüklenilen programların ayar ve veri depolama dosya/klasörlerini barındıran klasördür. Yüklenilen uygulamalar sahip oldukları UID'lerden oluşan kodların altındaki klasörlere yüklenirler ve kendi klasörlerinden başka klasörlere içerik yazamazlar. Platform güvenliği kaldırılmadığı sürece içeriği yalnızca installserver.exe tarafından yazılabilinir.
- C:\Private\10000882 hosts dosyasının bulunacağı klasördür.
- C:\Private\100012A5 rehberinizin, ayarlarınızın vs saklandığı işletim sistemine ait klasördür.
- C:\Private\100059C9 başlangıçta yüklenen uygulamalara dair kayıtların bulunduğu start.dat dosyasını içerir.
- C:\Private\101FFC31 galeri önbelleğinizi içerir.
- C:\Private\101F875A başlangıçta yüklenen uygulamalara dair kayıtların bulunduğu startup dizinini içerir.
- C:\Private\10202BE9 işletim sisteminin ayar dosyalarını içerir.
- C:\Private\102033E6 JAVA programlarınız buraya kurulur.
- C:\resource yüklenilen programların ikonları, dil paketleri, medya dosyaları ve benzeri kaynaklarının depolandığı klasördür. İçerik istenildiği gibi yazılır, programlar kafalarına göre alt klasörler oluşturabilir ve mevcut dosyaları kendilerine ait olmasalar bile değiştirebilirler.
- C:\sys temel sistem klasörüdür.
- C:\sys\bin yüklenilen programların *.exe, *.dll gibi temel dosyalarını barındıran klasördür. Platform güvenliği kaldırılmadığı sürece içeriği yalnızca installserver.exe tarafından yazılabilinir.
- C:\sys\hash yüklenilen programların *.exe, *.dll gibi temel dosyalarının HASH dosyalarını barındıran klasördür. Platform güvenliği kaldırılmadığı sürece içeriği yalnızca işletim sistemi tarafından yazılabilinir.
- C:\sys\install ve C:\sys\uninstall yüklenilen programlara ait yükleme ve kaldırma kayıtlarının bulunduğu klasördür. Platform güvenliği kaldırılmadığı sürece içeriği yalnızca installserver.exe tarafından yazılabilinir.
(Devamı gelecektir)
--------------------------------------------------
Bölüm 08: S60'ta Bakım
--------------------------------------------------
Bu kısmı aslında yukarıdaki iki konuyu yeterli hale getirmeden eklemek istemiyordum ama aynı zamanda daha fazla bekletmek istemediğim için anlatmış olmam gereken şeyler geçtiğinde yanlarında kısa açıklamalar vererek şimdilik temel bakım prensiplerini anlatacağım.
Dikkat!
Bu konu başlığı altında yazılanlar yalnızca tecrübeli kullanıcılar içindir!
Telefonunuzu bakıma ihtiyacı olacak kadar çok kullandıysanız, yeterli tecrübe seviyesine sahipsiniz demektir.
Bu nedenle burada anlatılanları anlamıyorsanız, lütfen yapmayın!
Symbian aslında oldukça temiz ve tutarlı bir işletim sistemidir, Windows gibi ne yaparsanız yapın zamanla mutlaka şişen bir yapıya sahip değildir. Fakat maalesef sonradan yüklenen uygulamalar aynı temiz ve tutarlı yapıda olmayabiliyorlar ve/veya sistemin bazı uygulamaları gereksiz olabiliyor, bu nedenle zamanla Symbian cihazınızın ilk günlerdeki gibi olmadığını düşünebilirsiniz. Bunun bazı başlıca sepepleri şunlardır:
- Fazla sayıda uygulamanın başlangıçta çalışıyor olması
- Fazla sayıda uygulamanın aynı anda çalışıyor olması
- Fazla sayıda gereksiz uygulamanın kurulmuş olması
- Kaldırılan programlardan kalan artıklar
Başlangıçta çalışan uygulamalar:
Bazı uygulamalar telefon çalışmaya başladığı anda çalışmaya başlayarak sürekli kullanım sağlamayı hedeflerler fakat bu bilgisayarlarımızda olduğu gibi cep telefonlarımızda da yavaşlamaya sebep olur. Bir çok uygulama başlangıçta çalışma veya çalışmama seçeneğini sunarken, yine bir çok uygulamada bu seçenek ya yok, ya da var ama işe yaramıyor. Bu nedenle bunları nasıl elle hizaya sokarız, onu anlatacağım
Öncelikle KillMe, DynaFile ve PowerBoot programlarını edinin, cihazınıza yükleyin.
(Devamı gelecektir)
--------------------------------------------------
Bölüm 09: S60 İpuçları, Hileleri, Kısayolları
--------------------------------------------------
Bu kısmı daha sonra tamamlayacağım
--------------------------------------------------
Bölüm 10: Dokunmatik Symbian (Symbian^1 (Sym9.4+S60v5) ve ilerisi)
--------------------------------------------------
Bu kısmı daha sonra tamamlayacağım
--------------------------------------------------
Ek 1: Sık Sorulan Sorular
--------------------------------------------------
Bu kısımda yazılacakları sizlerden gelecek sorulara göre düzenleyeceğim. Henüz bir soru gelmediğine göre, cevap ta yok
--------------------------------------------------
Ek 2: Terminoloji Sözlüğü
--------------------------------------------------
Capability: Bir programın uygulamak isteyeceği eylemlerin, belirli sınıflara ayrılarak gruplanıp, bu grupların her birinin ayrı izin seviyelerine ve güvenlik modellerine tabi tutularak oluşturulan yetkilerdir. Symbian platformundaki Capability'leri görmek için http://forum.shiftdelete.net/symbian/176044-symbian-sertifika-ve-hack-hakkinda.html adresindeki yazımdaki Ek 2 kısmını okumalısınız.
Cleanup Stack: Memory leak (hafıza taşıması) yaşanmaması için oluşturulmuş bir tekniktir.
Memory Leak: Programların kendilerine ayrılan hafızayı işleri bitince işletim sistemine geri vermemeleri sonucu oluşan, her yeni hafıza talebi sonrasında boş hafızanın git gide azalmasına yol açan problemdir.
Memory Protection: Bir işlemin kendisine ayrılmamış bir bellek alanında işlem yapmasını (örneğin virüslerin bellekteki diğer programların içine kendilerini yerleştirmesi) engelleyen sistemdir.
Platform Security: Capability temelli işlem kontrolüdür. Sistem çalışan programın gerektirdiği capabilityleri kontrol eder ve imzalandığı sertifika istenen capabilityler için uygunsa programa izin verir.
Pre-emptive Multitasking: Daha yüksek önceliğe sahip bir programın işlemciyi kullanmaya ihtiyacı olduğunda, işlemciyi meşgul eden diğer programın işinin durdurulması ve önceliği yüksek olan programın işinin bitirilmesi ve sonrasında durdurulan diğer programın işinin kaldığı yerden devam etmesidir.
