İnsanın mahiyetini,insan-eşya ilişkilerini ve insanların birbiriyle olan münasebetlerini izah edebilmek için "edebiyat"a ihtiyacımız var.Kelimeyi ele aldığımızda,karşımıza "edeple ilgili olan ilimler"kendiliğinden çıkar.Peki edep nedir?Edep lafzı edb kelimesinden isimdir.İslami ıstılahta;insanları hayra davet etmek,fazileti ve güzel ahlakı yaymak manasında kullanılmıştır.
Edib de edeblendiren demek,bu işi nasıl yapacak?Sözlü veya yazılı uyarmayla,buna da edebi eser diyoruz.Edeb, edib,edebi eser ve bunların hepsini içinde barındıran edebiyat.Edebiyatın amacı "insanları hayra davet etmek,fazileti ve güzel ahlakı yaymak."Burada karşımızdaki insanı veya insanları ikna etmek gerektiği ortaya çıkıyor.Resul-i Ekrem( s.a.v.) in "Fasih ve baliğ olan sözde sihir vardır."buyurduğu bilinmektedir.Bu çizgide edebi sanat yani sözü güzel ve açık söylemek karşımıza çıkıyor.
Edebiyatla meşgul olan her mü'minin, içinde yaşadığı toplumun fıkhi yapısını çok iyi bilmesi gerekir.Çünkü insanların şahsiyetleri;ya Allahü Teala( c.c.) nın indirdiği hükümlere göre,ya da küfür ahkamına göre teşekkül etmiştir.Tebliğde bu husus dikkate alınmazsa,söylenecek her söz havada kalmaya mahkumdur.Ayrıca Hz.Adem ( a.s.) ile başlayan tevhid mücadelesi ve bu mücadele karşısında tağuti güçlerin hileleri kavranmak zorundadır.Kur' an-ı Kerim' deki kıssaları iyi tetkik etmeden edebiyatla uğraşmak oldukça güçtür.Çünkü kıssalar,bir muhtıra niteliğindedir.
"Peygamberlerin haberlerinden sana anlattığımız bütün bu kıssalarla senin kalbini pekiştiriyoruz.Ayrıca bu kıssalardan,sana dinin esaslarını teşkil eden hak ile,mü minler için bir öğüt ve ibret gelmiştir."(Hud Suresi-120)
Kıssalar sadece mahiyet noktasından değil,şekil noktasından da iyi tetkik edilmelidir.Nitekim şiirin;hangi hallerde haram,hangi hallerde mübah ve hangi hallerde müstehab olduğu izah edilmiştir.İbni Abidin:"Erkekleri,hayatta olan muayyen bir kadını ve o kadına karşı şehveti artıracak şarkıları tasvir,bir müslümanı veya zımmiyi hicvetmek,haram olan şiir nevindendir." buyuruyor.
Çünkü bunlarda insanı harama teşvik ön plandadır.Ayrıca haysiyet ve şerefleri masum olan insanları tahkir vardır.İbni Humam,kimlerin şehadet kabul edilmeyeceğini izah ederken ,"İçinde fısk-ü fücur bulunan ve insanları harama teşvik eden şiirleri kaleme alan kimselerin de şahidliğe ehil olmadığını"kaydeder.Bunun yanında,Kureyş müşriklerini çok güzel bir tarzda hicveden Hassan b. Sabit( r.a.) için "Hassan onları hicvetti,hem şifa verdi,hem şifa buldu."buyuran Resul-i Ekrem( s.a.v.),edebiyatla uğraşanlara yol göstermektedir.Edebiyatla meşgul olurken ,şer i hududları dikkate almak Kelime-i Şehadet in tabii bir sonucudur.Herhangi bir işle meşgul olan kimsenin,haramdan korunmak için,o iş dalı ile ilgili ilimleri öğrenmesi farz-ı ayn dır.Elbette edebiyat da bu genel hükmün dışında değildir.
***
Faydalandığım kaynak:
"Kelimeler ve Kavramlar" (Yusuf Kerimoğlu )"edebiyat"kelimesi
Edib de edeblendiren demek,bu işi nasıl yapacak?Sözlü veya yazılı uyarmayla,buna da edebi eser diyoruz.Edeb, edib,edebi eser ve bunların hepsini içinde barındıran edebiyat.Edebiyatın amacı "insanları hayra davet etmek,fazileti ve güzel ahlakı yaymak."Burada karşımızdaki insanı veya insanları ikna etmek gerektiği ortaya çıkıyor.Resul-i Ekrem( s.a.v.) in "Fasih ve baliğ olan sözde sihir vardır."buyurduğu bilinmektedir.Bu çizgide edebi sanat yani sözü güzel ve açık söylemek karşımıza çıkıyor.
Edebiyatla meşgul olan her mü'minin, içinde yaşadığı toplumun fıkhi yapısını çok iyi bilmesi gerekir.Çünkü insanların şahsiyetleri;ya Allahü Teala( c.c.) nın indirdiği hükümlere göre,ya da küfür ahkamına göre teşekkül etmiştir.Tebliğde bu husus dikkate alınmazsa,söylenecek her söz havada kalmaya mahkumdur.Ayrıca Hz.Adem ( a.s.) ile başlayan tevhid mücadelesi ve bu mücadele karşısında tağuti güçlerin hileleri kavranmak zorundadır.Kur' an-ı Kerim' deki kıssaları iyi tetkik etmeden edebiyatla uğraşmak oldukça güçtür.Çünkü kıssalar,bir muhtıra niteliğindedir.
"Peygamberlerin haberlerinden sana anlattığımız bütün bu kıssalarla senin kalbini pekiştiriyoruz.Ayrıca bu kıssalardan,sana dinin esaslarını teşkil eden hak ile,mü minler için bir öğüt ve ibret gelmiştir."(Hud Suresi-120)
Kıssalar sadece mahiyet noktasından değil,şekil noktasından da iyi tetkik edilmelidir.Nitekim şiirin;hangi hallerde haram,hangi hallerde mübah ve hangi hallerde müstehab olduğu izah edilmiştir.İbni Abidin:"Erkekleri,hayatta olan muayyen bir kadını ve o kadına karşı şehveti artıracak şarkıları tasvir,bir müslümanı veya zımmiyi hicvetmek,haram olan şiir nevindendir." buyuruyor.
Çünkü bunlarda insanı harama teşvik ön plandadır.Ayrıca haysiyet ve şerefleri masum olan insanları tahkir vardır.İbni Humam,kimlerin şehadet kabul edilmeyeceğini izah ederken ,"İçinde fısk-ü fücur bulunan ve insanları harama teşvik eden şiirleri kaleme alan kimselerin de şahidliğe ehil olmadığını"kaydeder.Bunun yanında,Kureyş müşriklerini çok güzel bir tarzda hicveden Hassan b. Sabit( r.a.) için "Hassan onları hicvetti,hem şifa verdi,hem şifa buldu."buyuran Resul-i Ekrem( s.a.v.),edebiyatla uğraşanlara yol göstermektedir.Edebiyatla meşgul olurken ,şer i hududları dikkate almak Kelime-i Şehadet in tabii bir sonucudur.Herhangi bir işle meşgul olan kimsenin,haramdan korunmak için,o iş dalı ile ilgili ilimleri öğrenmesi farz-ı ayn dır.Elbette edebiyat da bu genel hükmün dışında değildir.
***
Faydalandığım kaynak:
"Kelimeler ve Kavramlar" (Yusuf Kerimoğlu )"edebiyat"kelimesi
